
Od Redakcji
Wśród instytucji, które nie tylko funkcjonują w wymiarze społecznym, ale wręcz tworzą cywilizację, znajduje się instytucja zwana uniwersytetem. Sama nazwa uniwersytet pochodzi z łaciny (universitas – całość, wspólnota). W czasach, gdy powstawały pierwsze uniwersytety, a więc w średniowieczu, oznaczała w pierwszym rzędzie wspólnotę profesorów i studentów. Wykształcenie uniwersyteckie było zwieńczeniem procesu kształcenia i obejmowało nauki humanistyczne, których przedostatnim stopniem była filozofia, a ostatnim teologia. Celem edukacji był pełny rozwój człowieka: zdobycie mądrości i otwarcie na Boga.Jednak od czasów renesansu, pod wpływem postępującej rewolucji naukowej, następuje stopniowe przekształcanie celu kształcenia wyższego. Na plan pierwszy wysuwa się użyteczność, co sprawia, że promowany jest profil politechniczny. W konsekwencji następuje jednostronny rozwój nauk szczegółowych z nastawieniem na kształcenie zawodowe. Z kolei od czasów oświecenia do edukacji krok po kroku wkracza ideologia, co z kolei sprawia, że nauki humanistyczne podlegają procesowi ideologizacji, który przybiera na sile od czasów rewolucji francuskiej i trwa po dziś dzień. Ideologie te to socjalizm, komunizm, nazizm, liberalizm, postmodernizm. Łączy je wspólna niechęć do kultury klasycznej i do chrześcijaństwa. Proces ten trwa nadal.
W takim stanie rzeczy warto podjąć refleksję nad miejscem i rolą uniwersytetu w kulturze zachodniej. Albowiem różne reformy uniwersytetu, jakie prowadzone są obecnie choćby w Unii Europejskiej, a tym samym i w Polsce, opierają się na określonych założeniach ideologicznych i mają swoje określone cele, które warto wydobyć. I jak w wielu sferach życia wartości zastępowane są antywartościami, a kultura - antykulturą, tak istnieje podejrzenie, że uniwersytet zostanie zastąpiony antyuniwersytetem, choć same nazwy się nie zmienią. Z tego tytułu, dostrzegając takie właśnie zagrożenia, zaproponowaliśmy profesorom z różnych krajów, aby podzielili się swoimi refleksjami na temat tego, jakie dostrzegają najważniejsze zagrożenia dla lansowanego dziś modelu uniwersytetu, a także czym był i czym ma pozostać prawdziwy uniwersytet jako kluczowa instytucja w cywilizacji zachodniej.
Prof. dr hab. Piotr Jaroszyński
Kierownik Katedry Filozofii Kultury KUL
Spis treści:
Od Redakcji
Joaquín Jareño Alarcón
Jaka tożsamość uniwersytetu?
Ks. Peter Stravinskas
Ex Corde Ecclesiæ - echo Newmanowej Idei uniwersytetu
Curtis L. Hancock
Uniwersytet amerykański zdemaskowany
Andrzej Maryniarczyk SDB
Filozofia (metafizyka) w kształceniu uniwersyteckim
Henryk Kiereś
Uczony – suweren czy funkcjonariusz?
Piotr Jaroszyński
KUL w czasach PRL-u – kartka z historii
Ks. Piotr Roszak
Uniwersytet i apostolat intelektu
Łukasz Stefaniak
Utopijny model nauki i jego implikacje
Ks. Paweł Tarasiewicz
Filozofia w wyższych seminariach duchownych
Imelda Chłodna
Kilka uwag na temat roli retoryki w kształceniu humanistycznym
Tadeusz Rynkiewicz
Rola uniwersytetu w kulturze w ujęciu Jana Pawła II
Varia
Ks. Piotr Roszak
Zanim sięgniesz po Tomasza z Akwinu. Krótki poradnik teologiczny
Ralph McInerny
Dlaczego jestem tomistą
Curtis L. Hancock
Ku pamięci: w hołdzie Ralphowi McInerny
Jude P. Dougherty
Umiarkowany islam
Pasteur Vallery-Radot
Odpowiedź Pasteur Vallery-Radot z Akademii Francuskiej na Przemówienie Etienne Gilsona z okazji przyjęcia do Akademii Francuskiej – 29 maja 1947 roku
Ks. Zdzisław Kieliszek
Fichtego koncepcja wyjątkowości narodu niemieckiego
Ks. Jerzy Zając
Terroryzm zagrożeniem moralnym
Z nowości wydawniczych
Pismo zamawiać można na numer tel. (81) 445 40 38 (Katedra Filozofii Kultury) albo e-mail: imeldach@kul.pl