Od Redakcji

Wśród instytucji, które nie tylko funkcjonują w wymiarze społecznym, ale wręcz tworzą cywilizację, znajduje się instytucja zwana uniwersytetem. Sama nazwa uniwersytet pochodzi z łaciny (universitas – całość, wspólnota). W czasach, gdy powstawały pierwsze uniwersytety, a więc w średniowieczu, oznaczała w pierwszym rzędzie wspólnotę profesorów i studentów. Wykształcenie uniwersyteckie było zwieńczeniem procesu kształcenia i obejmowało nauki humanistyczne, których przedostatnim stopniem była filozofia, a ostatnim teologia. Celem edukacji był pełny rozwój człowieka: zdobycie mądrości i otwarcie na Boga.
Jednak od czasów renesansu, pod wpływem postępującej rewolucji naukowej, następuje stopniowe przekształcanie celu kształcenia wyższego. Na plan pierwszy wysuwa się użyteczność, co sprawia, że promowany jest profil politechniczny. W konsekwencji następuje jednostronny rozwój nauk szczegółowych z nastawieniem na kształcenie zawodowe. Z kolei od czasów oświecenia do edukacji krok po kroku wkracza ideologia, co z kolei sprawia, że nauki humanistyczne podlegają procesowi ideologizacji, który przybiera na sile od czasów rewolucji francuskiej i trwa po dziś dzień. Ideologie te to socjalizm, komunizm, nazizm, liberalizm, postmodernizm. Łączy je wspólna niechęć do kultury klasycznej i do chrześcijaństwa. Proces ten trwa nadal.
W takim stanie rzeczy warto podjąć refleksję nad miejscem i rolą uniwersytetu w kulturze zachodniej. Albowiem różne reformy uniwersytetu, jakie prowadzone są obecnie choćby w Unii Europejskiej, a tym samym i w Polsce, opierają się na określonych założeniach ideologicznych i mają swoje określone cele, które warto wydobyć. I jak w wielu sferach życia wartości zastępowane są antywartościami, a kultura - antykulturą, tak istnieje podejrzenie, że uniwersytet zostanie zastąpiony antyuniwersytetem, choć same nazwy się nie zmienią. Z tego tytułu, dostrzegając takie właśnie zagrożenia, zaproponowaliśmy profesorom z różnych krajów, aby podzielili się swoimi refleksjami na temat tego, jakie dostrzegają najważniejsze zagrożenia dla lansowanego dziś modelu uniwersytetu, a także czym był i czym ma pozostać prawdziwy uniwersytet jako kluczowa instytucja w cywilizacji zachodniej.

Prof. dr hab. Piotr Jaroszyński
Kierownik Katedry Filozofii Kultury KUL

Spis treści:

Od Redakcji

Joaquín Jareño Alarcón
Jaka tożsamość uniwersytetu?

Ks. Peter Stravinskas
Ex Corde Ecclesiæ - echo Newmanowej Idei uniwersytetu

Curtis L. Hancock
Uniwersytet amerykański zdemaskowany

Andrzej Maryniarczyk SDB
Filozofia (metafizyka) w kształceniu uniwersyteckim

Henryk Kiereś
Uczony – suweren czy funkcjonariusz?

Piotr Jaroszyński
KUL w czasach PRL-u – kartka z historii

Ks. Piotr Roszak
Uniwersytet i apostolat intelektu

Łukasz Stefaniak
Utopijny model nauki i jego implikacje

Ks. Paweł Tarasiewicz
Filozofia w wyższych seminariach duchownych

Imelda Chłodna
Kilka uwag na temat roli retoryki w kształceniu humanistycznym

Tadeusz Rynkiewicz
Rola uniwersytetu w kulturze w ujęciu Jana Pawła II

Varia
Ks. Piotr Roszak
Zanim sięgniesz po Tomasza z Akwinu. Krótki poradnik teologiczny

Ralph McInerny
Dlaczego jestem tomistą

Curtis L. Hancock
Ku pamięci: w hołdzie Ralphowi McInerny

Jude P. Dougherty
Umiarkowany islam

Pasteur Vallery-Radot
Odpowiedź Pasteur Vallery-Radot z Akademii Francuskiej na  Przemówienie Etienne Gilsona z okazji przyjęcia do Akademii Francuskiej – 29 maja 1947 roku

Ks. Zdzisław Kieliszek
Fichtego koncepcja wyjątkowości narodu niemieckiego

Ks. Jerzy Zając
Terroryzm zagrożeniem moralnym

Z nowości wydawniczych

Pismo zamawiać można na numer tel. (81) 445 40 38 (Katedra Filozofii Kultury) albo e-mail: imeldach@kul.pl