Człowiek w kulturze

WITAM PAŃSTWA NA MOJEJ STRONIE AUTORSKIEJ

PIOTR JAROSZYŃSKI

"Sic vive cum hominibus, tamquam deus videat; sic loquere cum deo, tamquam homines audiat" Seneka


Od Redakcji

Słowo „ekologia” wydaje się jasne i zrozumiałe. Chodzi w nim o ochronę przyrody i to podjętą w sposób naukowy. A ponieważ proces dewastacji środowiska naturalnego jest widoczny gołym okiem i postępuje szybko, to tym bardziej działania dla ocalenia przyrody, nie powinny być opieszałe. W odpowiedzi na te zagrożenia powstają różne ruchy proekologiczne na całym świecie, które też odnotowują szereg sukcesów.

Czy wobec tego wszystko w odniesieniu do ekologii jest jasne, a sprawa jest jak najbardziej godna wsparcia? Nie do końca. Istnieje obawa, że ekologia, choć posiada szlachetne intencje i odwołuje się do nauki, to jednak podszyta jest ideologią, której cele wyrastają ponad naukę i ponad troskę o środowisko naturalne, a ochrona tego środowiska jest pretekstem do naruszenia środowiska ludzkiego, aż po hasło depopulacji Ziemi. W takim stanie rzeczy warto zachować ostrożność zarówno intelektualną, jak i emocjonalną. Intelektualną, ponieważ chodzi o możliwe nadużycia w zakresie uznawania czegoś za naukowe lub nienaukowe, emocjonalną, gdy przez dobór poruszających przykładów, gra się na uczuciach, mając na oku inne cele niż szczera troska o przyrodę.

Już samo słowo „ekologia” powinno dać do myślenia. Choć brzmi antycznie, jako słowo greckie, to faktycznie jest ono neologizmem, w który niejako przeadaptowano greckie „oikos”, które w pierwszym rzędzie oznacza ludzkie domostwo (gospodarstwo), na środowisko przyrodnicze, z którego wyeliminowano człowieka, uznając go za głównego winowajcę obecnego kryzysu ekologicznego. Również słowo „logos” jako pochodzące z greki zmieniło w tym kontekście swoje znaczenie, bo nie wskazuje już na roztropną troskę o przyrodę („orthos 5 logos”), lecz coraz mocniej zbliża się do ideologii, bardziej antyludzkiej niż pro-przyrodniczej.

To tylko niektóre z problemów, jakie warto rozważać w kontekście sporu o ekologię, a które znalazły swój wyraz w artykułach, jakie zostały zamieszczone w tym jubileuszowym 30 numerze „Człowieka w Kulturze”. Są to spojrzenia nowe, albo nie zawsze dostrzegane z należytą uwagą. Tymczasem właśnie ze względu na realną troskę o przyrodę – z zachowaniem realnego miejsca człowieka nie tylko w przyrodzie, ale nade wszystko z uwagi na jego transcendencję względem świata i otwartości na Boga – ekologia stanowi kategorię analogiczną, dzięki czemu nie prowadzi do ujednoznacznienia, którego efektem jest przyrodniczy redukcjonizm, bądź nawet ideologiczny totalitaryzm.

Miło nam też poinformować, że czasopismo nasze znalazło się na liście czasopism uznawanych przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, co może zachęcić dawnych i nowych Autorów do wydawania swoich artykułów właśnie w naszym periodyku.

Zapraszamy!

Prof. dr hab. Piotr Jaroszyński
Kierownik Katedry Filozofii Kultury i Podstaw Retoryki KUL

Link pod którym można pobrać pismo Człowiek w kulturze nr 30 (2020) Ekologia - między nauką a ideologią

Słowo „ekologia” wydaje się jasne i zrozumiałe. Chodzi w nim o ochronę przyrody i to podjętą w sposób naukowy. A ponieważ proces dewastacji środowiska naturalnego jest widoczny gołym okiem i postępuje szybko, to tym bardziej działania dla ocalenia przyrody, nie powinny być opieszałe. W odpowiedzi...

„Człowiek w Kulturze” 25 (2015) Jan Paweł II wobec totalitaryzmów (wydanie online) Mit o Anteuszu z perspektywy polskich losów Mity greckie zachowują po dziś dzień nie tylko urok artystyczny, ale również aktualne bywa zawarte w nich przesłanie. Takim mitem szczególnie poruszającym jest mit o...

Człowiek w kulturze, nr 21, 2010/2011 r. Katolicki Uniwersytet Lubelski powstał w roku 1918, a więc w ro­ku odzyskania przez Polskę niepodległości po 123 latach od ostat­niego rozbioru. Powstanie Uniwersytetu nie było rzeczą przypadku, lecz stała za tym myśl grona osób, na czele z ks. Idzim...

Choć szukając genezy dzisiejszej demokracji odwołujemy się najczęściej do starożytnej Grecji, to jednak jest to spojrzenie bardzo powierzchowne. Albowiem demokracja grecka istotnie różniła się, i to pod wieloma względami, od tego, co dziś uważa się za demokrację. Za najbardziej spektakularną...

Człowiek w kulturze, nr 4-5, 1995 r. Dziś wydaje się nam oczywiste i bezdyskusyjne, że nauka i postęp to jedno. Nauka bowiem ma służyć poprawie warunków życia człowieka na ziemi. Wielkie instytuty, rzesze naukowców, urządzenia, technologie — oto obraz współczesnej nauki. Jednym słowem: nauka w...

Człowiek w kulturze, nr 1, 1993 r. W serii wydawniczej Polskiego Instytutu Kultury Chrześcijańskiej Fundacji Jana Pawła II w Rzymie oraz Wydawnictwa Pallottinum II w Warszawie ukazała się ostatnio książka Mieczysława A. Krąpca pt. Człowiek w kulturze (maj, 1991). Dziełko to pomyślane było...

„Encyklopedia" (ENKYKLIA PAIDElA) w kulturze greckiej oznaczała podstawowe, ogólne wykształcenie. W pierwszej części obejmowało kulturę słowa (HE T O N LOGON PAIDEIA, Isokrates), która pozwalała rozumieć człowieka, w drugiej zaś kulturę liczby, która była kluczem do rozumienia kosmosu. Przedmioty...

Człowiek w kulturze, nr 8, 1996 r. Dziś, gdy mówimy o kulturze, to mamy najczęściej na myśli albo sztukę (pod wpływem romantyzmu), albo wykwintne maniery (człowiek kulturalny), albo tzw. kulturę materialną jako pozostałość po dawno umarłych ludach (garnki, broń, ozdoby), albo - naukowo rzecz...

Człowiek w kulturze, nr 11, 1998 r. W tradycji zachodniej polityka dotyczyła życia społecznego jako kolejna obok etyki i ekonomiki dziedzina moralności. Jak etyka dotyczy moralności osobistej, a ekonomika - moralności rodzinnej, tak polityka miała być moralnością życia społecznego. Przez moralność...

Człowiek w kulturze, nr 3, 1994 r. Romantyzm przynosi nie tylko zmianę estetyki, w stosunku do okresów poprzednich, ale również zmianę statusu artysty, w szczególności zaś — poety. Zadanie poety nie będzie już polegało, jak dawniej, na tym by bawić i pouczać (wedle maksymy horacjańskiej, utile...

Człowiek w kulturze, nr 17, 2005 r. Pojawienie się filozofii w świecie greckim jest ciągle zjawiskiem bardzo intrygującym. Bo choć mówimy o filozofii chińskiej czy filozofii hinduskiej jako o filozofiach starszych niż filozofia grecka, to jednak są to określenia ex post, a więc takie, które...

Człowiek w kulturze, nr 18, 2006 r.

Człowiek w kulturze, nr 14, 2002 r. W dziejach zaobserwować można różne formy politycznej ekspansji i dążenia do zaborczości. Na dużą skalę tendencja taka towarzyszy większości państw będących nośnikami wielkich historycznie cywilizacji. Nad czterema stronami świata pierwszy miał panować Egipt....

Człowiek w kulturze, nr 13, 2000 r. Jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla kultury zachodniej jest jej orientalizacja. Wpływ cywilizacji wschodnich, jaki możemy zaobserwować choćby pod postacią ruchu New Age, przybierał w historii najrozmaitsze postaci. Jedną z nich było zaszczepienie wschodnich...

Człowiek w kulturze, nr 9, 1997 r. Wśród wielu przyczyn kryzysu naszej cywilizacji jest jedna, na która rzadko zwraca się wagę, a mianowicie koncepcja nauki. A to właśnie specyficzna teoria nauki doprowadziła do powstania najpierw technologii a później ideologii, które to dziedziny istotnie...

Człowiek w kulturze, nr 10, 1998 r. Choć oba słowa — „kultura" i „cywilizacja" — wskazują na genezę łacińską, to tylko słowo „kultura" jest słowem oryginalnym, natomiast słowo „cywilizacja" jest XVIII-wiecznym neologizmem. Jako łacińskie słowo „kultura", wraz z wieloma innymi słowami pochodzącymi...

Człowiek w kulturze, nr 2, 1994 r. Kalokagathia jest jedną z cenniejszych perełek, jaką znaleźć możemy w skarbcu kultury greckiej. Niestety, dziś już zapomnianą. Złożyło się na to wiele przyczyn i trudno byłoby wszystkie tutaj wymienić. Taką najogólniejszą jest z pewnością coraz dalej idące...

Człowiek w kulturze, nr 12, 1999 r. Jednym z najważniejszych czynników determinujących kierunek zmian w najbardziej podstawowych dziedzinach życia takich jak ekonomia, polityka, media, i to nie tylko w Polsce, ale i w wielu innych krajach - jest globalizm. Samo słowo global liczy sobie ponad 400...

Człowiek w kulturze, nr 6-7, 1995 r. Feliks Koneczny w swoich dziełach niejednokrotnie zwracał uwagę, że głównym zagrożeniem dla cywilizacji łacińskiej jest emanatyzm, a „wszelka propaganda emanatyzmu wśród cywilizacji łacińskiej jest dla niej zabójczą". Dziś diagnoza ta wskutek upadku kształcenia...

Człowiek w kulturze, nr 16, 2004 r. Postkomunizm to jedno z najtrudniejszych do określenia zjawisk. Obejmuje ono swym zakresem kraje Bloku Sowieckiego, w których oficjalną ideologią był komunizm. Ale ten komunizm miał różne oblicza, od bardzo agresywnych po stosunkowo łagodne. W komunizmie...

Człowiek w kulturze, nr 9, 1997 r. Laudacja wygłoszona przez profesora Piotra Jaroszyńskiego na obchodzonym w Promnicach 23.11.1996 jubileuszu pracy naukowo-dydaktycznej Ojca profesora Mieczysława A. Krąpca. Zebraliśmy się dziś w tym pięknym pałacyku i w tak znakomitym gronie dla uczczenia złotego...