Felietony-wywiady

Człowiek nie może żyć bez pracy. Nie chodzi tu jednak o pracę jako źródło dochodu, ale o pracę jako aktywność, którą podejmujemy w sposób systematyczny po to, by coś urzeczywistnić. Szczególne znaczenie odgrywa praca, która określa się mianem fizycznej. Nazwa ta jest myląca, ponieważ cokolwiek człowiek robi po ludzku, jest zarazem fizyczne, psychiczne i duchowe.

Nawet tak prozaiczna czynność jak kopanie ziemi, jest czynnością nie tylko rąk; angażujemy się przecież w całości, mając na myśli choćby wsianie ziaren, z których wyrosną piękne kwiaty albo smaczne warzywa. Podobnie gdy przygotowujemy drzewo na opał, musimy najpierw drzewo ściąć, potem je podzielić na bierwiona, pozwolić, by wyschło, a następnie ułożyć w drewutni. Wszędzie tam, gdzie człowiek tworzy wokół siebie własne gospodarstwo, odkrywa mnóstwo zadań, jakie go czekają, odkrywa pracę.

Praca jest trudem. Wymaga wysiłku, wiąże się z wieloma wyrzeczeniami, czasem wydaje się czymś ponad nasze siły. Musimy się do niej odpowiednio przygotować, nawet się przemóc. Ale jest też czymś niezbędnym. Nie tyle dlatego że bez pracy człowiek pewnych rzeczy nie osiągnie, ale dlatego, że bez pracy nie będziemy się prawidłowo rozwijać. Jest tu jakiś paradoks, którego źródła sięgają skutków grzechu pierworodnego, gdy właśnie z powodu grzechu człowiek ma pracować w pocie czoła. Mimo tego potu człowiek ma pracować. Rozwiązaniem nie jest ucieczka od pracy i związanego z nią wysiłku. Dzięki pracy człowiek zachowuje odpowiednią kondycję i może budować wokół siebie swój własny świat.

Praca, której wymierny efekt widać na zewnątrz, np. gdy stawiamy płot, posiada swoje skutki również wewnątrz nas: aby tę pracę wykonać, potrzebujemy wewnętrznej mobilizacji, musimy przecież mieć jakiś plan, musimy zgromadzić materiał, musimy wykonać mnóstwo drobnych czynności, by w końcu powstała rzecz tak prozaiczna jak płot. Ciągle jednak obecne jest nasze zaangażowanie psychiczne i intelektualne, a nie tylko trud fizyczny. I choć naszą uwagę skupiamy na efektach zewnętrznych, to jednak każda praca przebiega również wewnątrz nas. W sposób dramatyczny mówi o tym ten sławny wiersz św. Jana Pawła II zatytułowany «Kamieniołom»:

Słuchaj, kiedy stuk młotów miarowy i tak bardzo swój
przenoszę wewnątrz ludzi, by badać siłę uderzeń –
słuchaj, prąd elektryczny kamienistą rozcina rzekę –
a we mnie narasta myśl, narasta dzień po dniu,
że cała wielkość tej pracy znajduje się wewnątrz człowieka.

Widzimy, jak cywilizacja konsumpcjonistyczna oparta na technice sprawia, że człowiekowi coraz mniej chce się pracować w ramach własnego gospodarstwa, jak coraz częściej chciałby mieć wszystko na raz i na pstryk. A im ktoś jest bogatszy, tym więcej ma takich pstryków. I tu jest właśnie pułapka. Albowiem wszyscy, biedni czy bogaci, potrzebujemy pracy, która zrosi nasze czoło potem. Wtedy człowiek odzyskuje równowagę psychiczną, wtedy odzyskuje smak, bo najlepszy nie jest już napój gazowany z dodatkiem sztucznych barwników, konserwantów i ton cukru, ale czysta woda.

Dzięki pracy kształtujemy świat wokół nas na nasz indywidualny sposób, bo nasza indywidualność może znaleźć dla siebie wyraz. Technika odbiera nam inicjatywę, pozbawia wysiłku, zamazuje naszą niepowtarzalność, staje się wielką pułapką, bo wabi nas swoimi ułatwieniami, ale ukrywa cenę, jaką musimy za nie płacić.

Oczywiście nie chodzi o to, żeby wracać do epoki kamienia łupanego, żeby w ogóle zrezygnować z takich urządzeń jak samochód, telefon czy komputer. Ale można korzystać tak, by zostawić furtkę właśnie na pracę. Piszemy na komputerze, a może warto od czasu do czasu pobawić się w kaligrafię, aby kreśląc piękne kształty liter, napisać list do bliskiej osoby? Używamy telefonów komórkowych. A może spotkać się czasem osobiście, by ze sobą porozmawiać? Na działkach furorę robią różnego rodzaju maszyny spalinowe lub elektryczne do koszenia trawy, a może prościej i ciszej posługiwać się kosą?

Drobne wyrzeczenia, dawkowany wysiłek, a świat jakiś bliższy, normalniejszy, ludzki, nasz – dzięki pracy.

prof. dr hab. Piotr Jaroszyński

Magazyn Polski, nr 8, sierpień 2016

W Polsce jako wyborcy mamy pewien żal do Polonii, że zbyt słabo włącza się w wybory, że frekwencja wyborcza jest wyjątkowo niska, spada poniżej...

Gender i fryzura Moda obejmuje nie tylko sposób, w jaki się ubieramy, ale również fryzurę. Tradycyjnie fryzura inna była dla pań (dziewcząt), a inna dla mężczyzn...

Przekraczanie śmierci Jednym z najbardziej charakterystycznych przejawów życia człowieka na ziemi, jest jego świadomość śmierci. Świadomość, która towarzyszy mu...

Kraj lat dziecinnych . W Zaosiu niedaleko Nowogródka, w drewnianym dworku szlacheckim, przyszedł na świat w Wigilię Świąt Bożego Narodzenia Adam...

Po roku 1989 najpierw lansowano hasło: „Wróć, komuno", a gdy komuniści rzeczywiście wrócili, pojawiło się nowe hasło: „Wracajmy do Europy". Rzecz...

Minęła dwieście szósta rocznica uchwalenia wiekopomnej Konstytucji 3 Maja. Choć w naszej tradycji prawniczej konstytucjami od połowy XVI wieku zwano...

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech życia publicznego w Polsce staje się wszechobecny cynizm. Wiele jest cynicznych wypowiedzi, wiele...

Jeżeli prawie jedna czwarta tegorocznych maturzystów oblała maturę, to nie jest to tylko statystyka, ale po prostu klęska. Klęska wszystkich:...

Gender a rozwój człowieka Człowiek nie jest maszyną, w której można włączać i wyłączać określone funkcje lub czynności w dowolnym miejscu i o dowolnej porze. Gdy podchodzimy...

Wydana niedawno staraniem „Tygodnika Solidarność" książka Jamesa Goldsmitha Pułapka zawiera bardzo wiele celnych spostrzeżeń i ostrzeżeń odnośnie...

Jaka edukacja elit? Jedną z bardzo potrzebnych reform jest reforma systemu edukacji. Chodzi bowiem o to, aby odzyskać polskie elity, które w czasie wojny były...

Wsłuchajmy się w Słowo Dzieło ks. prof. Czesława Bartnika "Żyć w Słowie" zachęca nas do otwarcia się na Boga poprzez Słowo. "Żyć w Słowie", tzn. w Chrystusie, który do nas...

Jedną z najbardziej popularnych form spędzania wolnego czasu jest oglądanie różnych filmów. Warto przecież się zrelaksować i trochę pośmiać. Można...

Norwid miał niespełna trzydzieści lat, gdy w liście do swego przyjaciela, Józefa Bohdana Zaleskiego, pisał: „Ba... gdyby to nie z krzyżem Zbawiciela...

Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury KUL, rozmawia Piotr Czartoryski-Sziler Rzecznik praw obywatelskich Janusz...

Kiedy zastanawiamy się nad problemem politycznej odpowiedzialności za naród, to najpierw trzeba bliżej określić, KTO jest odpowiedzialny za naród, i...

Z ojcem Mieczysławem A. Krąpcem rozmawia Piotr Jaroszyński - Ojciec profesor wykłada filozofię od prawie 50 lat. W tym długim czasie miał Ojciec...

W powstaniu warszawskim zginął kwiat polskiej młodzieży. Był to nasz narodowy skarb, wychowany i wykształcony w okresie międzywojennym, gdy dom i...

Jesteśmy Polakami! Wiara ojców naszych jest wiarą naszych dzieci! Polak Polakowi bratem! Co dzień Polak narodowi służy! Polska Matką naszą - nie...

Domowe kształcenie W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie coraz szersze kręgi zatacza tzw. «home schooling», czyli kształcenie w domu. Rodzice nie posyłają dziecka do...

Kultura w swym źródłowym znaczeniu jest wychowywaniem. Bo tak jak pielęgnujemy ziemię, aby przyniosła zdrowy plon (cultura, łac. uprawa), tak...

W publicystyce poświęconej najtragiczniejszym wydarzeniom XX wieku próbuje się bardzo często winę za całe zło zrzucić na jakąś jedną osobę, np....

Teatr Wielki jest jedną z najbardziej reprezentacyjnych budowli Warszawy. Wzniesiony został na początku wieku XIX (1825-1833) według projektu...

Jak odzyskać Polskę? Ukazał się 65. tom dzieł zebranych księdza prof. Czesława S. Bartnika pod jakże znamiennym tytułem: „Odzyskać Polskę” (Lublin 2014). Tom ten składa...

Dużo mówi się o wolności, choć słowo „wolność", ten nieodzowny przymiot demokracji, jest już dzisiaj wyświechtane i mało kto wie, jaki ono ma...

Człowiek posiada różne umiejętności — jeden jest fizykiem, inny chemikiem, jeszcze inny szewcem. W ramach tych umiejętności są różne specjalizacje,...

Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury KUL, rozmawia Mariusz Kamieniecki Ojciec Święty swoim autorytetem naukowca,...

Odrodzenie życia społecznego Polaków to nie tylko jednoczenie się we wzniosłych momentach w celu obrony jakiejś wielkiej wartości; odrodzenie to...

Gender: fatalna pomyłka Malthusa Malthus uważał, że w momencie gdy liczba ludności będzie wzrastała w postępie geometrycznym, nastąpi krach ekonomiczny, ponieważ zabraknie żywności....

Istotnym elementem każdej społeczności, nie tylko ludzkiej, ale i zwierzęcej, jest komunikacja. Bez takiej czy innej formy komunikacji, nie można...