Felietony-wywiady

Adam Mickiewicz podczas wykładów głoszonych w Paryżu zwrócił uwagę na dość ciekawe i tajemnicze zjawisko, jakim jest duch narodowy. Dziś nad tym rzadko kiedy się zastanawiamy, głównie chyba z tego powodu, że samo pojęcie narodu zostało napiętnowane. Ludzie boją się myśleć o narodzie, a cóż mówić o duchu narodowym, aby nie być posądzonymi o nacjonalizm. A jednak nie możemy bać się myśleć i mówić, co myślimy. Bez takiej odwagi trudno liczyć na odwagę jakiegokolwiek szlachetnego czynu.


Czy człowiek może cokolwiek wielkiego zrobić, gdy jest sam, słaby, zagrożony bądź zagubiony? Obiektywnie rzecz biorąc, powinien poddać się okolicznościom i ulec rezygnacji, jedyną jego troską powinno być tylko pragnienie przetrwania. A jednak znajdują się ludzie, a nawet całe narody, które walczą, mając nadzieję wbrew nadziei. Do takich narodów należeli Polacy.

Wyobraźmy sobie kogoś, kto zostaje wyrwany z ojczyzny i jako więzień znajduje się tysiące kilometrów od rodzinnego domu. Wokół niego imperium, którego celem jest niszczyć wszelką wolność, imperium uzbrojone w armię bezwzględnie posłusznych żołdaków i urzędników. Praktycznie nie ma gdzie uciec, z jednej strony ocean, z drugiej nieprzebyte lasy. Sytuacja po prostu beznadziejna. A jednak ten ktoś potrafi dokonać przewrotu, opanować miasto swojego zesłania i z grupą wiernych mu towarzyszy wsiąść na okręt i uciec tysiące mil morskich, aby dotrzeć na powrót do Europy. To nie jest tylko zuchwałość czy fantazja szlachecka, to coś więcej...

Kto to był? Juliusz Słowacki odpowiada:

„Za panowania króla Stanisława
Mieszkał ubogi szlachcic na Podolu;
Wysoko potem go wyniosła sława;
Szczęścia miał mało w życiu, więcej bolu;
Albowiem była to epoka krwawa
I kraj był cały na rumaku, w polu;
Łany, ogrody leżały odłogiem,
Zaraza stała u domu za progiem.

Maurycy Kaźmierz Zbigniew miał z ochrzczenia
Imiona; rodne nazwisko Beniowski."

Beniowski wypełnił wyobraźnię salonów europejskich ze względu na rozmach wielu swoich przedsięwzięć. Nie tylko wyrwał się z Syberii, ale później walczył w Europie, w Ameryce, aż w końcu znalazł się na Madagaskarze, gdzie ludy miejscowe uznały go za swego wodza. Umarł stosunkowo wcześnie, mając lat czterdzieści.

„Tajemniczą miał gwiazdę przeznaczenia,
Co go broniła jako częstochowski
Szkaplerz - od dżumy, głodu, od płomienia
I od wszystkich plag - prócz śmierci i troski;
Bo w życiu swoim namartwił się bardzo,
A umarł, choć był z tych, co śmiercią gardzą."

Gdy porównamy barwne życie Beniowskiego z życiem jakże wielu z nas, którzy siedzą godzinami przed telewizorem, siedzą i narzekają, a jedyną nadzieję niesie prognoza pogody, to kto wie, czy nie warto zazdrościć Beniowskiemu.

Adam Mickiewicz zadał pytanie: skąd bierze się ta siła do czynu i do tak wielkiego rozmachu w działaniu? Skąd jest jej źródło? To duch narodowy. On sprawia, że wierzymy w siebie, że nie boimy się trudności, choć obiektywnie, patrząc z boku, jesteśmy sami i słabi.

Gdy jednak mamy w sobie narodowego ducha, nigdy nie poddamy się okolicznościom, gdy ducha brak - łatwo się poddać i zmarnować wiele okazji, które niesie los. „Zrozumiecie teraz Panowie - zwracał się Mickiewicz do francuskojęzycznego audytorium w Paryżu w College de France - znaczenie słów sławnej pieśni legionów:

Jeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy.

Albowiem człowiek, gdziekolwiek się znajduje, skoro myśli, czuje, działa, może być pewny, że w tejże samej chwili tysiące jego spółrodaków myślą, czują i działają podobnie jak on. Ta spójnia niewidoma związuje narodowości.

Narodowość, w najwyższym rozumieniu tego wyrazu - wyjaśniał wieszcz - znaczy posłannictwo narodu, znaczy zespół ludzi powołanych przez Boga do spełnienia jakiegoś dzieła, którzy pracują jedni dla drugich i połączeni są z sobą tym głębokim związkiem uczuciowym, jaki wskazaliśmy w królestwie roślinnym i jakiego istnienie stwierdziliśmy na przykładach dobytych z dziejów narodu polskiego."1

A zatem duch narodowy to coś, co łączy rodaków na całym świecie. Mogą nawzajem siebie nie widzieć, mogą mieszkać oddaleni o dziesiątki, setki, tysiące nawet kilometrów, w różnych państwach i na różnych kontynentach, ale tak samo czują i myślą. Podejmując jakieś działanie, które przekracza ich indywidualne siły, wiedzą, że mogą liczyć na innych, że będą sobie wzajemnie służyć, że nie są sami, dlatego ważą się na rzeczy wielkie. Takiego ducha posiadał Naród polski. Takiego ducha odzyskamy, jeżeli będziemy na siebie otwarci, życzliwi i uczynni. Takiego ducha, ducha narodowego, musimy odzyskać.

Piotr Jaroszyński
"Kim jesteśmy"

Przypisy:
1 „Literatura słowiańska", kurs II, Warszawa 1955, s. 293n.

Komentarze  

ryszard
+1 # ryszard 2016-01-16 16:39
duch narodu do jednosc duchow podazajacych do nieba w jednosci duchowej
ryszard

W chwilach przełomowych, a do takich należy czas obecny, naród łatwo stracić może orientację i zostać wywiedziony w pole. Co wówczas robić? Aby do...

Gender a filozofia Ideologia gender, jak każda ideologia, opiera się na założeniach filozoficznych. Ale ponieważ filozofia jest dziedziną bardzo trudną, więc o...

Gender i moda Gdy mowa o związku mody z gender, to w pierwszym rzędzie chodzi o sposób ubierania się. Tak się bowiem składa, że człowieka nie chroni natura i od...

Dziennikarze TVN przekraczają kolejne granice – uniemożliwili ks. abp. Henrykowi Hoserowi uczestniczenie w debacie różańcowej, jaka miała się odbyć...

Ku ojczystym źródłom. Aby każdemu Polakowi Polska była bliska Pobyt na emigracji daje niejednokrotnie szansę wybicia się i polepszenia kondycji finansowej. Wielu naszych rodaków zrobiło nawet fantastyczne...

Platforma Obywatelska dąży do całkowitej kontroli życia publicznego, przyznając sobie status absolutnego suwerena. Instytucja taka jak Kościół...

Z prof. dr. hab. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz wykładowcą Wyższej Szkoły...

Mamy obowiązek zgłębiać nauczanie św. Jana Pawła II Z prof. dr. hab. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, etykiem, kulturoznawcą,...

Nadchodzi zwycięstwo Z prof. dr. hab. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II, wykładowcą w...

W czasach napięć i przesileń społecznych, gdy ze wszystkich stron jesteśmy otaczani przez różnego rodzaju specjalistów od dezinformacji i...

Skala działań podejmowanych przez państwo lub organizacje międzynarodowe jest dla przeciętnego człowieka trudna do ogarnięcia. Denerwujemy się, gdy...

Jaka edukacja elit? Jedną z bardzo potrzebnych reform jest reforma systemu edukacji. Chodzi bowiem o to, aby odzyskać polskie elity, które w czasie wojny były...

Ostatnie wydarzenia w Polsce, wstrząsając podstawami naszej cywilizacji, zmuszają do formułowania zasadniczych pytań. Jednym z nich jest pytanie o...

Obudzić młodzieńcze pasje Łacina, greka, filozofia, retoryka, kaligrafia – trudno dziś znaleźć te przedmioty w programach szkół, choć przez wieki były nieodzownym elementem...

Dla wielu z nas atmosfera życia publicznego w Polsce jest trudna, a właściwie niemożliwa do zniesienia i do zaakceptowania. W PRL-u również były...

Dar Józefa Brandta Malarstwo polskie przełomu XIX i XX w., a więc czasu zaborów, skupione było na odzyskiwaniu duchowej niepodległości całego narodu. Właśnie z tego...

Życie człowieka i życie narodów płynie w czasie. Czasu, który minie, już nie da się przywrócić, odchodzi bezpowrotnie. Wszystko, co żyje, żyje ku...

Wywiady rzeki ze znanymi ludźmi (najczęściej są to aktorzy, dziennikarze, politycy) przyciągają zazwyczaj wielu czytelników, nie zawsze kierując się...

Homo intelligens Każdy człowiek jako człowiek myśli. Myślenie jest tak z nami nieodłącznie związane i tak istotne dla naszej natury, że weszło w skład tzw....

Po sześciu latach istnienia Radia Maryja widać coraz wyraźniej, że jako Polacy znaleźliśmy dla siebie własny krwiobieg pozwalający na rozwój i...

W publicystyce poświęconej najtragiczniejszym wydarzeniom XX wieku próbuje się bardzo często winę za całe zło zrzucić na jakąś jedną osobę, np....

Dostrzegając dziś negatywne skutki panującej w Polsce po wojnie ideologii (czy to na polu ekonomicznym, czy politycznym), nawet nie zdajemy sobie...

Spędzać czas bez mediów Urlop, zwłaszcza letni na łonie natury, to okazja, żeby odpocząć od mediów. Jeżeli więc w ciągu roku przed pójściem do pracy słuchamy radia, w ciągu...

Tyś nas zrobił Polakami Czytając Trylogię Sienkiewicza, natrafiamy na sformułowania, które dzisiaj z pewnością zostałyby poddane cenzurze politycznej poprawności. Dziś...

Kiedy zastanawiamy się nad problemem politycznej odpowiedzialności za naród, to najpierw trzeba bliżej określić, KTO jest odpowiedzialny za naród, i...

Ponieważ ciągle kluczymy w różnych odmianach PRL-u, a odrodzonej Rzeczypospolitej jak nie było, tak nie ma, więc warto robić remanent nie tylko...

Demokracja pozorowana Trwający od wielu miesięcy nacisk na władze w postaci listów, protestów, apeli, marszów, manifestacji w obronie Radia Maryja i Telewizji Trwam...

W 1990 roku ojciec prof. Mieczysław Krąpiec napisał niewielką książeczkę pt. Suwerenność – czyja? (Łódź). Był to czas przemian, gdy dla wielu upadek...

Gdybym tu pozostał… Jest taka powieść Józefa Conrada pt. «Korsarz». Przychodzi ona na myśl wówczas, gdy zastanawiamy się nad naszym życiem, w jak różnych kierunkach...

Stosunek do katastrofy pod Smoleńskiem, zarówno emocjonalny, jak i instytucjonalny, pozwolił na spolaryzowanie postaw środowisk przyznających się do...