Felietony-wywiady

Rozpoczynamy okres Wielkiego Postu. W dawnej Polsce postu zazwyczaj przestrzegano bardzo ściśle. Czytamy, że na ziemiach polskich w pierwszych wiekach po przyjęciu chrześcijaństwa książę lub król nawet zęby kazał wybijać
  tym, którzy nie przestrzegali postu. Mazurzy z kolei tak wielką wagę przywiązywali do postu, że woleli człowieka zabić, niż post złamać. Jednak już w czasach Stanisława Augusta nastąpiło takie rozluźnienie obyczajów, że — jak zanotował Bruckner w Encyklopedii staropolskiej — nawet biskupi jedli mięso w piątek.

Dziś w Polsce przykłada się do postu nieco większą wagę niż w innych krajach Europy, ale nawet u nas ma on charakter coraz bardziej tylko symboliczny. Warto więc może zastanowić się nad sensem poszczenia, sięgając po rozważania jednego z największych geniuszy chrześcijaństwa.

Św. Tomasz z Akwinu w Sumie teologicznej - monumentalnym dziele, które po dziś dzień zdumiewa swoją głębią - wyjaśnia, jaki jest cel postu: assumiter enim jejunium principaliter ad tria (przestrzegamy postu z trzech powodów):

1) ad concupiscentias carnis reprimendas (dla ograniczenia cielesnych pożądań);
2) assumitur ad hoc, quod mens liberius eleuatur ad sublimia contemplanda (pościmy po to, aby nasz umysł mógł łatwiej kontemplować i myśleć o sprawach wzniosłych);
3) ad satisfacendum pro peccatis (jako zadośćuczynienie za grzechy).

A zatem pościmy po to, aby mieć możliwość większego zapanowania nad własnym ciałem, aby uszlachetnić myśli, aby odpokutować za grzechy. Te trzy powody czynią post nie tylko czymś bardzo racjonalnym, ale również wciąż bardzo potrzebnym, szczególnie jeśli się weźmie pod uwagę grożący nam konsumpcjonizm. Jest on bowiem czymś, co bardzo poniża człowieka, czyniąc z niego worek trawienny, którego głównym zadaniem jest przepuszczanie przez siebie materii, im więcej i częściej, tym lepiej. W tę czynność człowiek angażuje całego siebie: oczy, uszy, węch, dotyk, wyobraźnię, rozum i wolę.

Konsumpcjonizm nie tylko staje się celem życia, ale jest również głównym motorem dzisiejszej cywilizacji. Znaki firm produkujących żywność, handlujących nią bądź serwujących potrawy obecne są wszędzie; są to znaki całkowitego zanurzenia się człowieka w materii. Normalnie myśl o jedzeniu pojawia się wskutek pewnych zmian fizjologicznych w żołądku, który ma swój naturalny rytm. Dziś na nasze oczy i wyobraźnię działają ze wszystkich stron obrazy pysznego jedzenia: sosów, sałatek, majonezów, pieczeni, kaczek, gęsi, szynek, polędwic, serów, rozmaitych napojów. Jest tego tak dużo, w tak atrakcyjnych barwach i zestawach, że nasze soki żołądkowe rozregulowują się, stają się aktywne nie dlatego, że nasz organizm czegoś potrzebuje, ale wskutek podrażnienia oczu i wyobraźni. A potem już trudno nad sobą zapanować; oczy chcą więcej i nie w porę, następuje rozstrój nie tylko organizmu, ale i psychiki, a nawet myśli. Człowiek najpierw myśli o tym, że jest głodny, potem przejmuje się tym, że się przejadł, a potem znowu jest głodny. Nastąpić może takie rozkołysanie pragnień i pożądań, że trudno będzie utrzymać równowagę w życiu i dążyć do właściwego celu. Będziemy ciągle popychani przez kogoś, kto umiejętnie gra na naszych nastrojach i rozstrojach, a nam będzie się wydawało, że nasze pragnienia zależą wyłącznie od nas. A to nieprawda, bo od nas przy takim braku równowagi zależy coraz mniej.

I właśnie post jest okazją, żeby wypłynąć na głębsze wody, żeby myśl oderwać od trawienia, a skupić na sprawach wznioślejszych. A tych spraw jest bardzo dużo, tylko że umysł zatopiony w materii nie jest w stanie ich zobaczyć. Kto jest na dole, widzi tylko zbocze; przed tym, kto wejdzie na szczyt, rozpościera się cudowny widok. Musimy mieć świadomość, że jesteśmy nieustannie dołowani, aby myśli nasze były przyziemne, abyśmy nic szerzej i dalej nie widzieli.

Konsekwencją podjętego postu jest przykrość wynikająca z braku zaspokojenia pragnień. Ale to szybko przestaje być dokuczliwe, gdyż myśl nasza zostaje uwolniona, możemy spokojniej zastanowić się nad sensem naszego życia, nad tym, czego już dokonaliśmy i czego zamierzamy jeszcze dokonać, jacy jesteśmy dla ludzi bliskich i dalszych, czy nasze działanie ma na celu dobro Ojczyzny i czy w ogóle mądrze żyjemy, czy w postępowaniu kierujemy się myślą o Bogu, czy też żyjemy odruchowo i bezmyślnie. Jeżeli zechcemy przeżyć dobrze Wielki Post, tematów do rozważań nie zabraknie, i na pewno znajdą się ludzie, z którymi będziemy mogli podzielić się naszymi przemyśleniami.

Poza tym post, zawierający w sobie ów element trudu, jest skromnym zadośćuczynieniem za zło i popełnione przez nas grzechy. Jakże to małe wyrzeczenia w porównaniu z cierpieniami, które przyjął na siebie Zbawiciel, a do których przeżywania przygotowuje nas Wielki Post. Nie jest on niepotrzebnym utrudnianiem życia; raczej je ułatwia, sprawia, że człowiek może przynajmniej od czasu do czasu przypomnieć sobie, że jest człowiekiem.

Piotr Jaroszyński
"Jasnogórska droga do Europy"

Gender: atak na męskość Marksizm świadomie dążył do rozbicia rodziny. W tym celu opracował strategię zniszczenia kobiety w jej roli żony i matki. Bez kobiety jako żony i...

Tytuł najnowszej książki ks. prof. Czesława S. Bartnika jest bardzo mocny: „Wojna z Kościołem”. Ktoś zapyta, jaka wojna? Przecież na ulicy nie widać...

Przeszłości nie da się już zmienić, teraźniejszość właśnie się dokonuje, ale przyszłość jest niepewna. Różnie może się zdarzyć, wydarzenia mogą...

Początek trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa jest okazją do refleksji nie tylko nad chrześcijaństwem, ale również nad najgroźniejszym...

Pytania na Nowy Rok W Nowym Roku uświadamiamy sobie w sposób szczególny przepływ czasu. A choć czas mija nieustannie, dzień za dniem, minuta za minutą, to jednak Nowy...

Na zdrowy rozum mogłoby się wydawać, że każda władza dąży do tego, żeby społeczeństwo było coraz bogatsze. Dzięki temu z jednej strony władza taka...

Dokumenty różnych organizacji państwowych lub międzynarodowych nie należą do przyjemnych lektur, są bowiem formułowane w języku technicznym,...

W 1990 roku ojciec prof. Mieczysław Krąpiec napisał niewielką książeczkę pt. Suwerenność – czyja? (Łódź). Był to czas przemian, gdy dla wielu upadek...

Z początkiem wiosny, gdy ziemia z szarości budzi się znowu do życia, oczy nasze patrzą oczarowane na delikatną zieleń oziminy, na roziskrzone w...

Nowe nazwy ulic: 4421 W świecie spotykamy różne systemy oznaczania ulic. Najprostszy jest chyba system amerykański, gdzie równolegle biegnące ulice (streets) przecinają...

W chwilach przełomowych, a do takich należy czas obecny, naród łatwo stracić może orientację i zostać wywiedziony w pole. Co wówczas robić? Aby do...

U rodaków w Chicago Polonia w Chicago z dumą podkreśla swoje coraz większe zaangażowanie w sprawy polskie. Nasi rodacy zrozumieli, że Polska nie jest tylko sprawą...

Na różne sposoby można paraliżować współdziałanie, ale jeden ze sposobów jest szczególnie zmyślny - jest nim pomieszanie języka. Tak stało się w...

Oddech PRL-u jest ciągle żywy, nie tylko w polityce, mediach czy w biznesie, ale również w nauce. O tym trzeba pamiętać, gdy zastanawiamy się nad...

Jacek Woroniecki, ostatni męski potomek wielkiego rodu Jagiellonidów, rozumiał i czuł ducha kultury polskiej w stopniu iście królewskim. A choć sam...

Okres wakacyjny sprzyja wyjazdom na wieś: do rodziny, do znajomych lub pod namiot. Jaka jest ta polska wieś dzisiaj? Jest swojska, bardzo często...

Kultura stanowi najczulszy punkt, który nie tyle jest ozdobą, pięknym kwiatem czy — jak dziś powiemy — relaksem, ale nade wszystko jest jakby...

Sens ofiary Chrystusa W Wielkim Tygodniu nasza uwaga skierowana jest na najważniejsze wydarzenie w dziejach ludzkości, jakim była śmierć i zmartwychwstanie Pana Jezusa....

Nazwa „Cyklop" jest znana wszystkim, choć może nie wszyscy pamiętają, że do ziemi Cyklopów zawitał Odyseusz wraz z towarzyszami w czasie drogi...

Skala działań podejmowanych przez państwo lub organizacje międzynarodowe jest dla przeciętnego człowieka trudna do ogarnięcia. Denerwujemy się, gdy...

Dziś zderzają się dwa poglądy na temat uczestniczenia w polityce. Z jednej strony słyszymy, że od polityki są specjaliści, i w związku z tym szereg...

W publicystyce spotkać można zarzut skierowany pod adresem Polaków, że za fatalny stan gospodarki odpowiedzialny jest katolicyzm, który bardziej...

Życie stawia nas nieustannie w sytuacjach, w których musimy podejmować rozmaite decyzje. Jedne są prozaiczne, dotyczą spraw codziennych, do których...

Dostrzegając dziś negatywne skutki panującej w Polsce po wojnie ideologii (czy to na polu ekonomicznym, czy politycznym), nawet nie zdajemy sobie...

Zastanawiając się nad rolą nauki w kulturze chrześcijańskiej musimy najpierw wziąć pod uwagę samego człowieka. Jeśli bowiem nauka jest dziełem...

Odkłamać historię W potocznym wyobrażeniu historia jest dziedziną dotyczącą wydarzeń, do których już doszło i które odeszły w przeszłość. Powinna zatem interesować...

Trwają ataki na rodzinę. Pojawiły się nawet plakaty, z których można wnioskować, że bardziej chory jest ich twórca niż ucharakteryzowane osoby....

Ponieważ w naszym kraju nie przeprowadzono ani dekomunizacji, ani lustracji w środowisku dziennikarskim i akademickim, wobec tego można...

Im dłużej zastanawiamy się nad kryzysem praworządności w naszym kraju, tym więcej odkrywamy przyczyn, z których jedne pojawiają dziś, inne zaś...

Konferencja pt. „Zagrożenia cywilizacyjne ideologią gender w świetle nauczania Jana Pawła II”, która odbyła się wczoraj w Wyższym Seminarium...