Felietony-wywiady

Ameryka to kraj emigrantów. Dla jednych była ucieczką od prześladowań religijnych lub politycznych. Dla innych - nadzieją na lepszy byt. Jeszcze inni szukali przygód. Dla wszystkich jednak Ameryka jest wyzwaniem.


Wśród narodów, które od kilku wieków zasiedlają Amerykę, są również Polacy. Trudno dokładnie zliczyć, ale jest ich dziś w Stanach Zjednoczonych około dziesięciu milionów, a w samym Chicago około jednego miliona. To dużo.

Jadąc ulicami Chicago, co chwila widzimy polskie napisy: tu kupisz szynkę i ogórki, tam przyjmuje dentysta, gdzie indziej adwokat, do Polski wysłać możesz paczki i dolary, możesz urządzić przyjęcie weselne albo, jak czytamy, szykowny pogrzeb. Mówimy po polsku.

Śródmiejskie drapacze chmur, wśród których króluje najwyższy wieżowiec świata, ulokowane są nad brzegami potężnego jeziora Michigan. A potem ciągną się kilometrami parterowe domki. Przejazd z jednego krańca miasta na drugi trwać może wiele godzin. Amerykanie jeżdżą spokojnie, nie są nerwowi jak Europejczycy. Gdy dla nas 3 godziny, to już długa jazda, dla nich poważniejsza odległość zaczyna się od godzin 12 albo i więcej.

Na lotnisku O'Hare jest ciągły ruch. Samolot ląduje lub startuje co 30 sekund. Gdy niebo jest pogodne, to gdziekolwiek nie spojrzeć, widać lecące samoloty, których ostro migające światła natychmiast przyciągają wzrok. To nie lotnisko, to jakiś mechaniczny ul, w którym zagnieździły się metalowe pszczoły.

Znad bezkresnego, mlecznego błękitu jeziora, od czasu do czasu nadciągają potężne wiatry, które swój początek biorą gdzieś na północy, na Labradorze. Latem powietrze jest parne, wilgotne, duszne; trudno wytrzymać, klimatyzacja pracuje dzień i noc. Za to jesień, gdy nadejdzie indiańskie lato, jest piękna, powietrze jest przyjemne, a oko cieszą tryskające paletą barw drzewa.

W niedziele kościoły polskie są przepełnione. Trójcowo, Jackowo, 5 Braci Męczenników i wiele innych. Po ciężkiej pracy, nawet na dwa etaty, jak również nocą, Polacy zbierają się na Mszy św. Widać po twarzach i dłoniach, że ten „chleb amerykański" nie jest lekki, że jest zdobyty olbrzymim wysiłkiem i wyrzeczeniem. Można zarobić, ale trzeba pracować.

Ameryka jest wyzwaniem. Trzeba być silnym i wytrwałym. Niektórzy załamują się i przepadają, inni wychodzą na prostą, mają i umieją dzielić się z innymi, zwłaszcza z rodzinami w Polsce. To piękne.

Są grupy, które umieją pielęgnować swoje zwyczaje i tradycję. Daje im to jakiś głębszy oddech, umacnia wspólnotę i - co tu ukrywać - głuszy czasem bezdenną nostalgię. Są i tacy, którzy ciągle szukać muszą przyjaciół, zrażając się do całego świata. Są też tacy, którzy po prostu się amerykanizują, tracąc język i cechy narodowe. Może później, ich dzieci albo wnuki, przypomną sobie, że dziadek to był Staszewski albo Szaryński, choć trudno im będzie nawet poprawnie wymówić swoje rodowe nazwisko. My father was Staszewski..., My grandmother was Szaryński... I 'm one quarter polish.

Wielu Polaków nie wstydzi się swego pochodzenia. Przylepiają sobie na samochodach polską flagę albo nasze godło. Nikt z tego tytułu nie robi im wymówek ani nie wymyśla od nacjonalistów. Czują się Polakami, choć mieszkają za Oceanem. Mają prawo okazywać, kim są. Uczą się i widzą, że trzeba być razem.

Pan Michał Cieśla, nestor poetów podhalańskich, który urodził się w Ameryce i tam spędził większą część swego życia tak pisał:

»[:] choć daleko w świecie nasa noga stanie
trzymojmy się razem w zgodzie i jedności
w przywiązaniu nasym Podhola miłości;
utrzymujmy Wiarę, Polską gwarę, mowę,
bądźmy twardzi jako turnie granitowe,
niech Kultura narodowa w sercach nie zagaśnie
zaśpiewano w nutach i Ludowe baśnie;
niech ten sum wiatru znad turni Tatrzańskich
zasumi za morzem tu w sercach góralskich,
jak te wodogrzmoty z Tater spływające
niech się krzewi u górali śpiew, muzyka, tońce,
te przepiękne stroje i gwara Ludowa
to jest dla góroli duma narodowa;
o której to Orkan downo nakozował,
żeby każdy górol w sercu to zachowoł."


(„Wskazania Orkana", ze zbioru Ku wspomnieniu)

Musimy być wszyscy, nie tylko górale, twardzi jak turnie z granitu, musimy nosić w sercach Polskę, jej mowę, wiarę i zwyczaje, musimy być razem. Wtedy zwyciężymy.

Piotr Jaroszyński
"Kim jesteśmy"

Nie ma powrotu i nie ma Itaki - Czesław Jaroszyński Czesław JAROSZYŃSKI - Urodził się 29 lipca 1931 r. w Balewiczach na Ziemi Nowogródzkiej, gdzie spędził dzieciństwo. W 1940 r. wraz z rodziną...

Totalitarne zagrożenie Święty Jan Paweł II był niezwykle wnikliwym obserwatorem i demaskatorem zagrożeń, jakie noszą ze sobą dzisiejsza cywilizacja, jej kultura i nauka....

W centrum dziewiętnastowiecznej ideologii komunistycznej leżało pojęcie proletariatu. To proletariat miał być tym nowym „narodem wybranym", który...

Już sam tytuł proponowanej przez resort nauki reformy wskazuje, że mamy do czynienia z nawrotem nowomowy ("Partnerstwo dla wiedzy"). Przed kilku...

Minęła dwieście szósta rocznica uchwalenia wiekopomnej Konstytucji 3 Maja. Choć w naszej tradycji prawniczej konstytucjami od połowy XVI wieku zwano...

Na wielkie wydarzenia dziejowe patrzeć można przez pryzmat podręczników lub encyklopedii, a więc obiektywnie, ale raczej sucho, można też sięgać do...

Polityka wciąga. I tych, którzy z niej żyją, i tych, którzy nią żyją. Nieustanne roszady stanowisk. Był na górze, jest na dole, a tamtego odstawili...

Bilans stanu wojennego Stan wojenny miał miejsce ćwierć wieku temu. W międzyczasie Polska zrzuciła jarzmo komunizmu, i, jak to często słyszymy, odzyskała wolność; więc...

Gdy w czasie wędrówek po Europie zwiedzamy muzea, zawsze uderza nas bogactwo zbiorów. Możemy obejrzeć dzieła takich mistrzów jak Rembrandt, Rubens,...

Narodowa lekcja - recenzja Na książkę „Niezapomniane twarze” prof. Witolda Kieżuna składa się 16 krótkich opowiadań. Całość podzielona jest na cztery części, które obejmują...

Są pisarze, których dzieła czyta się z zainteresowaniem, ale tylko raz; są jednak i tacy, do których chętnie wraca się wielokrotnie, bo tchnie z...

Gender i sport Dziedziną kultury, przez którą coraz szerzej wlewa się ideologia gender, jest sport. Jeżeli bowiem w gender chodzi o zniwelowanie różnic między...

Medialna manipulacja widzem Słowem, które najczęściej pojawia się w odniesieniu do sposobu oddziaływania mediów na człowieka jest „manipulacja”. Pod wpływem manipulacji osoba...

List otwarty w sprawie nowelizacji ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej: List otwarty w sprawie nowelizacji ustawy o IPN Ustawa o zmianie ustawy o...

W domach polskich emigrantów, a zwłaszcza w małżeństwach mieszanych, nie zawsze słychać polską mowę. A chyba najbardziej przykry moment to ten, gdy...

Przyjęcie w Wielkiej Brytanii przez Izbę Lordów ustawy o tzw. małżeństwach jednopłciowych budzi nie tylko oburzenie, ale również zmusza do...

Jeżeli prawie jedna czwarta tegorocznych maturzystów oblała maturę, to nie jest to tylko statystyka, ale po prostu klęska. Klęska wszystkich:...

Nowa Lewica – wojna demonów Nie zrozumiemy walki toczonej w obrębie socjalizmu ani przez pryzmat konfliktu jednostek, ani przez pryzmat walki klas. Ponad tą walką toczy się...

Z prof. dr. hab. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury KUL oraz członkiem Rady Naukowej Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i...

Gender: metody inwazji Gender wprowadzane jest na skalę globalną. Oznacza to, że za tą ideologią stoją siły międzynarodowe, które dysponują potężnymi i różnorodnymi...

Nauka polska przed widmem zapaści Pod względem organizacyjnym, jak i personalnym nauka Polska wciąż tkwi w dziedzictwie PRL, a w ciągu ostatnich 20 lat nakłady finansowe na nią...

Jaka edukacja elit? Jedną z bardzo potrzebnych reform jest reforma systemu edukacji. Chodzi bowiem o to, aby odzyskać polskie elity, które w czasie wojny były...

Dziś jesteśmy rozpieszczani do tego stopnia, że szukamy tylko tego, co łatwe i przyjemne. Jesteśmy jak dzieci, tyle że podstarzałe. A człowiek...

Co pewien czas w naszym kraju nagłaśniane są różnego rodzaju wstrząsające wydarzenia z przeszłości. Rzecz ciekawa, wydarzenia te dotyczą przede...

Wiara i patriotyzm Cudowna Matka Boża Łaskawa z krzeszowskiego sanktuarium w czasie czterech dni wielkiego odpustu gościła kilkanaście tysięcy pielgrzymów. Wczoraj z...

Twarz, sylwetka, mundur, szabla, lanca i koń – ułan polski, którego rozpoznamy na każdym obrazie lub zdjęciu. Mina marsowa, sylwetka wyprostowana,...

Człowiekowi zawsze grozi to, że albo będzie potraktowany jak rzecz (gdy na przykład zostanie przewrócony i kopnięty, tak jakby był drewnianym...

Mogiła Pary Prezydenckiej symbolizuje zbiorową mogiłę ofiar Katynia i tych, którzy bez względu na cenę czcili tę pamięć. Bez takiej pamięci i pełnej...

Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, rozmawia Piotr...

Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, rozmawia Mariusz...