Felietony-wywiady

WITAM PAŃSTWA NA MOJEJ STRONIE AUTORSKIEJ

PIOTR JAROSZYŃSKI

"Sic vive cum hominibus, tamquam deus videat; sic loquere cum deo, tamquam homines audiat" Seneka

W roku Wielkiego Jubileuszu Rzym stał się centrum niezliczonych pielgrzymek z całego świata. Chyba w żadnym innym miejscu przeszłość tak mocno nie współgra z teraźniejszością. Ruiny Forum Romanum, potężna bryła Panteonu, majestatyczna harmonia Watykanu - to żywe pomniki i symbole architektury zachodniej wpisane w dzieje Wiecznego Miasta. Niezliczone kościoły i kościółki, szerokie arterie i wąziutkie uliczki, renesansowe pałace, proste i logiczne łacińskie inskrypcje - trudno to wszystko ogarnąć i przeniknąć, ale Rzym przyciąga, za każdym razem od nowa. Dojrzały już winogrona, wolno dochodzą cytryny i mandarynki. Nadal jest gorąco, a nawet parno.

Jednym z najważniejszych wydarzeń ostatnich dni był niewątpliwie Światowy Kongres Profesorów - „Incontro Mondiale dei Docenti Universitari". Przybyli do Rzymu ze stu krajów. Kilkudniowe obrady rozdzielone na szereg rzymskich uczelni zwieńczyło spotkanie z Ojcem Świętym w Auli Pawła VI, w którym wzięło udział około 15 tysięcy osób. Następnego dnia, w niedzielę, miała miejsce uroczysta Msza Św. na placu św. Piotra.

W perspektywie kulturowej to spotkanie profesorów miało wymiar dziejowy. Trzeba bowiem pamiętać, że uniwersytet jako zinstytucjonalizowana forma kształcenia wyższego jest dziełem chrześcijańskiego średniowiecza ( XI , XII w.). Z drugiej jednak strony pod koniec wieku XVIII rozpoczyna się w Europie proces upaństwawiania szkół wyższych. Pociąga to za sobą ideologizację kształcenia, którego najbardziej wyrazistą cechą jest użycie nauki do walki z Kościołem i kulturą chrześcijańską. Za naukę uchodziło to, co mogło służyć jako argument przeciwko religii, inteligent zaś miał błyszczeć przed masami jako człowiek wolny od zabobonów, takim zaś mógł być tylko człowiek niewierzący.

Ten wpływ ideologii na szkolnictwo wyższe trwa w dalszym ciągu, choć nie przybiera już tak agresywnej jak dawniej postaci. A przecież jeśli bez uniwersytetu nie ma elit intelektualnych, to szczególnie chrześcijanie powinni zabiegać o to, żeby móc kształcić swoje dzieci w szkołach, które przynajmniej nie są wrogo nastawione do religii.

I oto po raz pierwszy w dziejach u grobu św. Piotra spotkało się tak wielu profesorów różnych narodowości, z różnych kontynentów, reprezentujących najrozmaitsze dziedziny i specjalności; zobaczyli, jak są liczni, jak wysoki poziom reprezentują, jak łączy ich wspólna troska o przyszłość chrześcijaństwa. Ojciec Święty tak mówił: „Każdego dnia przekazujecie, bronicie i upowszechniacie prawdę. Bardzo często jest to prawda, która dotyczy różnych aspektów kosmosu i historii. Przedmiot waszych badań nie zawsze dotyczy ostatecznego znaczenia życia i relacji do Boga, tak jak to ma miejsce w filozofii i teologii. A jednak ten problem jest zawsze obecny w szerszym kontekście każdej myśli. Nawet w badaniach w tych dziedzinach życia, które wydają się być dalekie od spraw wiary, jest ukryte pragnienie prawdy i sensu, które wykracza poza to, co szczegółowe i przygodne." Sama zaś prawda chrześcijańska nigdy nie może być „narzucona", może być tylko „proponowana" (homilia na placu Św. Piotra, 10.09.2000).

W swoich wystąpieniach w Auli Pawła VI w obecności Ojca Świętego przedstawiciele świata nauki zwracali uwagę na szereg niepokojących zagrożeń, jakie niesie ze sobą współczesna nauka. Zagrożenia te dotyczą zarówno charakteru pracy naukowców, jak i użycia nauki przeciwko osobie ludzkiej. „Globalizm - mówił rektor Uniwersytetu Sacre Cuore - zwiększa jakość i szybkość dostępu do informacji. Ale również często powiększa samotność i - paradoksalnie - przyczynia się do braku komunikacji." Osłabieniu ulegają również związki międzyludzkie, nabierając charakteru bezosobowego. (Sergio Zaninelli).

Z kolei profesor uniwersytetu z Barcelony zwrócił uwagę, jak deformowany jest model kształcenia przez dominację wymogów rynkowych i szukanie odpowiedzi na pytanie JAK, wtedy liczy się tylko użytek, a nie odpowiada się na głębsze pytania. Wskutek tego społeczeństwom brak prawdziwej solidarności i sprawiedliwości (Josep Brical).

Przedstawiciel francuskiego uniwersytetu z Lyon podkreślił, że przyspieszona globalizacja świata sprawia, że coraz bardziej zagrożona jest osoba ludzka (Jean- Dominique Durand). Na niebezpieczeństwa płynące ze strony globalizmu zwracał też uwagę profesor uniwersytetu z Zagrzebia. Zauważył, że tworzy się iluzję czystej nauki, stojącej poza dobrem i złem. Tymczasem możliwości techniczne wykorzystania odkryć naukowych ukazują, w jak groźnym kierunku pójść może rozwój oderwanej od jakichkolwiek wartości nauki. Ilustruje to nie tylko przykład skutków wybuchu bomby atomowej, ale również eksperymenty na ludzkich embrionach.

Jedną z groźnych chorób globalnej cywilizacji jest brak szacunku dla ludzi starszych, którym proponuje się eutanazję jako sposób rozwiązania ich kłopotów. Profesor z Zagrzebia akcentował, że chrześcijaństwo nie może zgodzić się z taką wizją człowieka, w której nie liczy się jego podmiotowa godność. Katoliccy intelektualiści powinni rozwijać swoje badania w perspektywie nowego humanizmu. Sąjednak ciągle za mało aktywni, obarczeni kompleksem niższości (Marijan Sunjic).

Światowy Kongres Profesorów ukazał, jak wielki potencjał naukowy i intelektualny zachowuje w dalszym ciągu chrześcijaństwo. Rozwinięcie tego potencjału, nawiązanie kontaktów i współpracy jest dziś wielkim wyzwaniem. Nauka musi szukać prawdy, której horyzont wykracza poza doraźne korzyści, musi też liczyć się z człowiekiem, który jako osoba nie może być przedmiotem eksperymentów. Nauki nie można oderwać ani od prawdy, ani od moralności - tego uczy wielkie dziedzictwo chrześcijaństwa.

Piotr Jaroszyński
"Kim jesteśmy"

Sejm został rozwiązany, czekają nas wybory. Ale przed wyborami jest jeszcze kampania wyborcza. Partie czy właściwie komitety wyborcze na różne...

Przywracanie Norwida Cyprian Kamil Norwid uznawany jest za jednego z największych, ale zarazem najoryginalniejszych polskich poetów. Nie oznacza to jednak, że cieszy się...

„Ciężka” praca Praca bywa ciężka, a nawet bardzo ciężka. Do takiej należy choćby kopanie rowu łopatą i to przez cały dzień, a nawet dzień po dniu. Jednak sam...

Wielki Jubileusz to okazja do zrobienia pewnego remanentu. Szczególnie ważny jest problem obecności Kościoła i chrześcijaństwa w życiu społecznym....

Wielu spikerów radiowych i telewizyjnych czyta bardzo szybko. Sprawia to wrażenie dobrego opanowania języka, zwłaszcza jeśli większość z nas ma...

Są trzy główne powody, dla których znaczenie słowa demokracja jest dziś tak zamazane. Pierwszy to ten, że słowo to ma nie tylko znaczenie...

Cynizm, który świadczy o chorobie sumienia Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury i Sztuki KUL, rozmawia Małgorzata Pabis. Coraz częściej podnoszą się głosy, że...

Choć oba słowa - „kultura" i „cywilizacja" - wskazują na genezę łacińską, to tylko słowo „kultura" jest słowem oryginalnym, natomiast słowo...

Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, rozmawia Anna Ambroziak Po...

Paryż jesienią, gdy opadną liście z drzew, ma urok, który tworzy czytelna linia architektury. Dzielnice starego miasta są na tyle rozległe, że...

Twarz, sylwetka, mundur, szabla, lanca i koń – ułan polski, którego rozpoznamy na każdym obrazie lub zdjęciu. Mina marsowa, sylwetka wyprostowana,...

Słyszymy dziś wiele narzekań, czy to z powodów osobistych, czy rodzinnych, czy społecznych. Narzekania te są w większości przypadków uzasadnione;...

Gender: szturm feminizmu Prawdziwa kariera gender rozpoczęła się wówczas, gdy do głosu doszły feministki. Chodziło już nie o leczenie jednostek chorobowych, ale o zupełnie...

Poezja w życiu człowieka rozwiniętego i dojrzałego odgrywa bardzo ważną rolę. Pozwala bowiem na błyskawiczne uchwycenie czasu i przestrzeni, dziejów...

O ile nasze położenie geopolityczne nie jest godne pozazdroszczenia, o tyle położenie geograficzne jest w swym zróżnicowaniu, bogactwie i pięknie...

Generał Zaruski – kurs na słońce! Józef Konrad Korzeniowski nie był jedynym pisarzem, którego przywołał z głębi lądu zew dalekich mórz i oceanów. Postacią jakże malowniczą, a zarazem...

Gender: w pułapce słowa Większość z nas nie rozumie słowa „gender”. I nic w tym dziwnego. Nie jest ono bowiem słowem polskim. A choć dziś odmieniane jest przez wszystkie...

Maria Rodziewiczówna: Pani z Kresów Gdy w wieku zaledwie 22 lat Maria Rodziewiczówna napisała powieść „Straszny dziadunio”, by wkrótce dodać swe sztandarowe dzieło, „Dewajtis”, szybko...

Maria Rodziewiczówna: Pani z Kresów Gdy w wieku zaledwie 22 lat Maria Rodziewczówna, urodzona w rok po upadku powstania styczniowego, napisała powieść «Straszny dziadunio», by wkrótce...

Homilia ks. kard. Jorge Mario Bergoglio wygłoszona podczas Wigilii Paschalnej 7 kwietnia 2012 r. O świcie wyszły ze swego domu, zmierzając w stronę...

Bohaterska postać księdza Kordeckiego znana jest nam z Sienkiewiczowskiego Potopu. Wiemy, jak dzielnie podtrzymywał na duchu obrońców Jasnej Góry,...

Odkrywanie Polski Najbardziej lubię pokazywać Polskę osobom, które są u nas po raz pierwszy, a które przyjeżdżają wyraźnie zainteresowane poznaniem nowego miejsca....

Zastanawiam się czasem nad czarem wędkowania. Bo przecież to nie chodzi tylko o ryby, można je kupić w sklepie, większe niż się zazwyczaj łapie. To...

Wolność słowa to nasze prawo Gdy mowa jest o wolności słowa, nie wystarczy stwierdzić, że każdy człowiek ma prawo do wyrażania swojej opinii. To za mało i niezbyt precyzyjnie....

Gender: ale dlaczego cywilizacja śmierci? Gender jest cywilizacją śmierci. To nie ulega wątpliwości, ponieważ legalizuje i promuje różne formy odbierania życia lub uniemożliwienie jego...

Wiadomości radiowe i telewizyjne roją się od sondaży. Za jest 57%, przeciwko 5%, a 30% nie ma zdania. Gdyby dziś odbyły się wybory..., gdyby dziś...

Zakończył się pierwszy akt tragikomedii konstytucyjnej. Trzeba przyznać, że był to akt wystawiony z wielką pompą, z udziałem świateł, kamer i...

Sens cierpienia Cierpienie w świecie natury jest znakiem zła, którego należy unikać lub z którego należy się wyleczyć. Jeśli boli mnie głowa, serce, ręka, to...

Ponieważ ciągle kluczymy w różnych odmianach PRL-u, a odrodzonej Rzeczypospolitej jak nie było, tak nie ma, więc warto robić remanent nie tylko...

Nie ma człowieka, który znałby się na wszystkim. Tylko dzieci w przedszkolu myślą, że pani wychowawczyni wszystko wie. Później jednak, z biegiem...