Felietony-wywiady

Przez cały okres komunizmu, a więc przez ponad pół wieku, funkcjonowała w Polsce cenzura. O ile cenzura w Rzymie dotyczyła spraw moralno-obyczajowych, a w Kościele katolickim - spraw moralno-religijnych, o tyle cenzura w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej dotyczyła praktycznie całości życia społecznego; miało ono być poddane woli partii i przebiegać zgodnie z oficjalną ideologią. Cenzurą objęte były wszelkie publikacje i widowiska: dzienniki, tygodniki, miesięczniki, roczniki, księgi, książki i książeczki, podręczniki i zeszyty, filmy, teatry i kabarety, wiadomości i reportaże, konkursy i festiwale, po prostu wszystko, co w skali społecznej docierało do ucha lub oka.

Cenzura miała swój oficjalny urząd; byl to Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Urząd ten miał swojego prezesa, sekretariat, pierwszego zastępcę prezesa, wiceprezesa, sekretariat wiceprezesów oraz gabinet prezesa, w którym pracował dyrektor, wicedyrektor i sekretarka. Byli też radcy prawni oraz - oczywiście - cenzorzy. Byl również zespól, który zajmował się kontrolą prasy; w jego skład wchodzili dyrektor, wicedyrektor i sekretarka. Był cenzor dyżurny i dziesiątki cenzorów etatowych. Był Zespół Widowisk, Radia i Telewizji, w którego skład wchodzili dyrektor, sekretarka i cenzorzy etatowi, rozlokowani odpowiednio w telewizji i w radiu. Był Zespół Publikacji Nieperiodycznych z dyrektorem, zastępcą dyrektora i sekretarkami, którzy mieli pod sobą dziesiątki cenzorów etatowych. Był Zespół Instruktażu, Ocen i Kontroli, z dyrektorem, zastępcą dyrektora i sekretarkami oraz licznymi cenzorami. Był Samodzielny Wydział Wojskowy z naczelnikiem, sekretarką i cenzorami etatowymi. Był Departament Budżetowo-Administracyjny, podzielony na Wydział Budżetowy, Wydział Administracyjno-Gospodarczy i Kancelarię Ogólną, Radę Zakładową, Składnicę Akt i Rozdzielnie Prasy z dziesiątkami pracowników etatowych. W większości miast wojewódzkich były odpowiednie delegatury Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, instytucji ważnej, będącej - jak notuje wydana w Londynie w 1977 roku Czarna księga cenzury PRL - oczkiem w głowie rządzących.

Dziś, gdy oficjalnie cenzura już nie funkcjonuje, ludzie zapomnieli, jaka była potęga jej działania, i nie zdają sobie sprawy z jej znaczenia. Co więcej, sądzą, że tamte czasy dawno już minęły. Niestety, choć sam urząd został rzeczywiście zlikwidowany, skutki cenzury są nadal widoczne. Przecież działała ona przez ponad pięćdziesiąt lat, a nie funkcjonuje od dziesięciu. Oznacza to, że każdy Polak, który ma więcej niż dziesięć lat, poddawany był proporcjonalnie do swego wieku działaniu cenzury, czyli że wszystko, co w skali społecznej docierało do jego oczu i uszu, najpierw przeszło przez oczy i uszy cenzora, który mógł dokonywać różnych ingerencji.

A więc mimo że nie ma urzędu cenzury, świadomość większości z nas jest ocenzurowana, gdyż na świadomości kilku pokoleń (na ponad stu milionach Polaków) dokonano po prostu wiwisekcji. Ta wiwisekcja polegała na tym, że szkoła, media, sztuka i książki nie dopuszczały do przekazywania takich informacji, przyjmowania takich postaw czy wyznawania takich poglądów, które były zagrożeniem dla systemu i jego ideologii. Efekty pracy cenzora były najczęściej dla odbiorcy niewidoczne, ponieważ ingerencji dokonywano przed oficjalną prezentacją lub publikacją. Cenzor pracował nad świadomością jak chirurg plastyczny nad skórą: tylko wprawne oko może dostrzec cięcia, szwy i przeszczepy, większość natomiast całkowicie ulega złudzeniu.

Patrząc na to, co dzieje się w naszym kraju i co dzieje się z naszym krajem, musimy wziąć poważnie pod uwagę, że efekty tej „chirurgii plastycznej" - cenzorskiego oddziaływania na świadomość polskiego narodu - trwają nadal. Poprzeszczepiano nam pojęcia, powycinano szlachetne uczucia, zdeformowano wiedzę, zniekształcono oceny. Musimy wiedzieć, że dziś w dalszym ciągu świadomość każdego dorosłego obywatela polskiego, a więc takiego, który uprawniony jest do głosowania, nosi na sobie piętno działania cenzury. Efekty te nie zniknęły bowiem wraz z zamknięciem urzędu. Jeżeli ktoś przez wiele lat truł się dymem, to przecież nie wystarczy, że odetkamy komin; ten, kto uległ zatruciu, musi przejść rekonwalescencję, musi zacząć oddychać czystym powietrzem.

Tylko czy rzeczywiście otacza nas dziś czyste powietrze w szkołach i w mediach? Czy korzystamy z książek i podręczników nieocenzurowanych? Gdzie pracują dawni cenzorzy i ich uczniowie? Pamiętajmy! Urząd cenzury został rozwiązany, ale skutki i metody jego działania żyją nadal. Uważajmy więc, z czym się stykamy, kto i co podsuwa nam przed oczy, co przenika przez nasze uszy.

Piotr Jaroszyński
"Jasnogórska droga do Europy"

Komentarze  

nikt
# nikt 2010-05-21 18:19
W przedostatnim akapicie zadaje Pan, Panie Profesorze kluczowe pytanie: gdzie pracują te szeregi prezesów, dyrektorów, pracowników administracyjnych, sekretarek? Otóż zapewne się Pan nie zdziwi jeśli napiszę, że na ważnych, wręcz kluczowych stanowiskach w instytucjach, które wywierają przemożny wpływ na obecną rzeczywistość.. I mają się dobrze. W mieście, które Pan zna, w tzw kuratorium, znalazło swoje schonienie kilku "pracowników" I dziwne, że są pod ochroną, bez względu na orientację polityczną kierownictwa.. to ciekawe, prawda?
Nie łudźmy się. Oni nadal pracują w resorcie cenzury.. Tylko w innym wymiarze! Pozdrawiam.

Jako Polakom z tylu stron grożą nam różnego rodzaju niebezpieczeństwa, że już nie umiemy, a nawet boimy się patrzeć na siebie z życzliwością i...

Gender: Malthus i Darwin Karol Darwin z wielkim uznaniem przyjął tezy zawarte w książce Tomasza Malthusa poświęconej prawom demografii. Twórca ewolucjonizmu przyznaje, że...

Adwent czy bachanalie? Okres Adwentu to czas oczekiwania. Na świat przyjść ma Chrystus, Bóg, który stał się człowiekiem. Stajemy tu wobec tajemnicy wiary. Bez wiary nie...

Istotnym elementem walki politycznej jest walka na słowa (gr. logos - słowo, machia - walka). Wykorzystuje się w niej nie tylko słuszne zarzuty i...

Motyw zwycięskiej obrony Jasnej Góry podstawą ETHOSU narodowego Polaków Pojęcie ETHOSU jest u swych greckich źródeł związane z obyczajowością (gr. ethos – obyczaj). Miało znaczenie przede wszystkim moralne, ale w...

Zakończył się pierwszy akt tragikomedii konstytucyjnej. Trzeba przyznać, że był to akt wystawiony z wielką pompą, z udziałem świateł, kamer i...

Telewizja Trwam nadaje już od ponad 10 lat. A więc można zobaczyć i usłyszeć, co nadaje, kto i o czym mówi. Tymczasem o. Tomasz Dostatni na łamach...

Kultura chrześcijańska schyłku II tysiąclecia - dziedzictwo czy deformacja? Przełom tysiącleci to okazja do zrobienia pewnego bilansu. Chrześcijaństwo trwa od dwóch tysięcy lat, w Polsce od ponad tysiąca. Co faktycznie...

Globalizm niszczy cywilizację Globalizm niszczy cywilizację - pod patronatem Naszego Dziennika Globalizacja jest destrukcyjna dla człowieka, rodziny oraz narodów. Lewicowa w...

Trwają ataki na rodzinę. Pojawiły się nawet plakaty, z których można wnioskować, że bardziej chory jest ich twórca niż ucharakteryzowane osoby....

Gender: globalna sieć Gender to nie sprawa lokalna takiego czy innego państwa lub nawet związku państw (Unia Europejska), bo ma ono swym zasięgiem objąć cały świat....

Nowa Lewica – jaka krytyka? Gdy mowa o Nowej Lewicy, bardzo często pojawia się słowo „krytyka”. Słowo to ma w tym wypadku ważne, a nawet kluczowe znaczenie. Chodzi bowiem nie...

Kultura w swym źródłowym znaczeniu jest wychowywaniem. Bo tak jak pielęgnujemy ziemię, aby przyniosła zdrowy plon (cultura, łac. uprawa), tak...

W roku Wielkiego Jubileuszu Rzym stał się centrum niezliczonych pielgrzymek z całego świata. Chyba w żadnym innym miejscu przeszłość tak mocno nie...

Wprowadzenie słowa „lewica” w znaczeniu politycznym ma genezę sięgającą czasów rewolucji francuskiej (1789). Wówczas to w Zgromadzeniu Narodowym...

Prof. P. Jaroszyński: Wybór Boga to najwyższy wymiar kultury wolności, dzięki której człowiek staje się autentycznie niepodległy Chrześcijaństwo inkulturowane w dziedzictwie Grecji i Rzymu pogłębia znaczenie suwerenności ludzkiej osoby, z uwagi na to, że człowiek został...

Przez cały okres komunizmu, a więc przez ponad pół wieku, funkcjonowała w Polsce cenzura. O ile cenzura w Rzymie dotyczyła spraw...

Powrót do Bohatyrowicz (3) Niemen. Rzeka, która wraca we wspomnieniach, śni się po nocach, ożywa w pieśni, złoci się w wierszu. Jest szeroka, ale nie za szeroka, przetacza swe...

Feliks Koneczny o tożsamości Zachodu Feliks Koneczny jest niezastąpiony tam, gdzie pojawia się pytanie o tożsamość Zachodu. Jest to pytanie, które nas, Europejczyków, nurtuje...

Dyskusja i dialog, to podstawowe formy słownego kontaktu między ludźmi. Odpowiednikiem łacińskiego słowa discussio (disquasso) jest polskie...

Pułapki państwa opiekuńczego Na pierwszy rzut oka tzw. państwo opiekuńcze i państwo totalitarne powinny się nawzajem wykluczać: pierwsze daje, a drugie zabiera, jedno się...

Przyjęcie w Wielkiej Brytanii przez Izbę Lordów ustawy o tzw. małżeństwach jednopłciowych budzi nie tylko oburzenie, ale również zmusza do...

Aby zrozumieć wprowadzaną obecnie reformę edukacji, nie możemy jej traktować jako dzieła autorskiego pani minister. To nie mgr Katarzyna Hall...

Ideologia niszczy przekaz w TVP Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kulturoznawcą, wykładowcą na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II i w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i...

Marzec w Polsce to miesiąc, w którym zima z wolna ustępuje miejsca wiośnie. Kto jest czuły na przyrodę, ten lubi obserwować tę cudowną walkę pór...

Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, wykładowcą na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II i w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w...

Profanacja obrazu Matki Bożej, jaka ma miejsce w Brukseli, spotyka się z licznymi protestami zarówno w Polsce jak i za granicą. Świadczy to o...

Skarbem każdego kulturalnego narodu są blioteki. Księgi tam gromadzone pozwalają zarówno na prowadzenie specjalistycznych badań naukowych, jak i na...

Polskie wychowanie Podróżując po Polsce i świecie, mamy okazję poznawać nie tylko obce państwa i narody, miasta i dziewicze obszary, ale również polskie rodziny.

Ideologia potrafi zatruć wiele słów, najpiękniejszych i najlepszych. Jednym z nich jest WYCHOWANIE. Bez wychowania nie byłoby Grecji („paideia”),...