Felietony-wywiady


Jaka powinna być własność? - prywatna, państwowa, spółdzielcza, a może wspólna? Na pytanie to nie można odpowiedzieć abstrakcyjnie, ponieważ sama własność jest tylko środkiem
do celu, a ponadto jej status nie może być oderwany od kontekstu, od warunków w jakich żyje człowiek i społeczeństwo.

W katolickiej nauce społecznej zwraca się uwagę, że własność zasadniczo powinna być prywatna, ponieważ zarówno człowiek lepiej troszczy się o swoje, jak również mając swoją własność, najlepiej może zabezpieczyć przysługujące mu prawa ludzkie, takie jak prawo do życia od chwili poczęcia do naturalnej śmierci, prawo do przekazywania życia w rodzinie oraz prawo do osobowego rozwoju w prawdzie. Dlatego też św. Tomasz mówił: prawo własności, choć nie jest prawem naturalnym, bo nikt nie rodzi się właścicielem, to jednak jest racjonalnym dopełnieniem prawa naturalnego (proprietas possessionum non est contra jus naturale, sed juri naturali superadditur per adinventionem rationis humanae). Gdy natomiast własność jest wspólna to nie tylko łatwo o niedbałość, ale istnieje poważne niebezpieczeństwo zawłaszczenia jej przez jakąś grupę, która wówczas zniewala pozostałych. Na skalę państwową dotyczy to przede wszystkim tak zwanych państw satelickich o ograniczonej suwerenności lub jej pozbawionych, gdy po prostu obce mocarstwo, wysługując się sprzedawczykami, przejmuje dobra podbitego narodu, dorabiając do tego jakąś zmyśloną ideologię.

Ponieważ byliśmy takim państwem satelickim, jest obowiązkiem o randze racji stanu przywracanie ludziom własności prywatnej, tak abyśmy nie byli pozbawieni realnych możliwości egzekwowania swoich praw, jako poszczególne jednostki i jako naród. Podstawy do takiego uwłaszczenia znaleźć można i w tym, że ludzi państwo po wojnie okradło z ich własności, a także w tym, że przez pół wieku pensje za pracę zaniżano. Dziś, gdy odbudowujemy naszą suwerenność i niepodległość, powszechne uwłaszczenie byłoby tym najbardziej wymiernym znakiem, że Polska jest państwem narodu polskiego, a nie instrumentem polityki obcych nam sił. A pamiętajmy, bez sprawiedliwości, która jest oddaniem tego, co komuś się należy - cuique suum - może być wprawdzie państwo, ale nie będzie społeczeństwa, będzie co najwyżej wataha albo państwo totalitarne, ale nie państwo, w którym człowiek traktowany jest jako podmiot, jako osoba o przysługujących jej niezbywalnych prawach.

Z tego tytułu, że własność obejmuje to, co nazywamy środkami do celu, to własności nie można usamodzielnić i traktować jako czegoś samego w sobie. Taki ma sens ostrzeżenie przed nadmiernym bogaceniem się, gdy człowiek traci miarę, gdy celem jest sam środek, który w nieskończoność ma być pomnażany. Dlatego Kościół zwraca uwagę, że własność prywatna musi być dopełniona przez tak zwane powszechne przeznaczenie dóbr. Własność prywatna - tak, ale i pożytek wspólny; czyli musimy dostrzegać prawa innych ludzi, szczególnie tych, którzy z jakichś powodów nie mogą lub nie umieją egzekwować swoich praw, w tym swojego prawa do szczęścia.

Trzeba chcieć i umieć posiadać, a tymczasem wielu z nas albo chciałoby, żeby ktoś ciągle im dawał, albo też są tacy, którzy najchętniej zagarnęliby wszystko. Obie postawy świadczą o jakiejś niedojrzałości wewnętrznej, o jakimś „zdziecinnieniu''.

Dla Polski dziś, gdy z różnych stron i na rozmaite sposoby czynione są próby podkupienia nas - czy to przez sprytnych kacyków, czy przez obcych - fundamentalną sprawą staje się zabezpieczenie własności dla Polaków, bo bez niej zrobią z nami wszystko, co zechcą. Nie łudźmy się, że okażemy się bohaterami. Nam wszystkim należy się to, co nasze - to nie jest łaska, to wymóg sprawiedliwości i musimy tego żądać. Wolność jest może dość skutecznym hasłem propagandowym, ale nie skutecznym dla konkretnego człowieka, gdy brak mu środków, szczególnie zaś własnych środków...

Piotr Jaroszyński
"Rozmyślania o mojej Ojczyźnie"

Słowo „naród" (i jego pochodne jak „narodowy" czy „narodowe") pojawia się czasem w najmniej oczekiwanych kontekstach i wychodzi z ust czy spod pióra...

Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury KUL, rozmawia Piotr Czartoryski-Sziler Rzecznik praw obywatelskich Janusz...

Teofil Lenartowicz: mistrz stylu prostego Luty jest miesiącem pamięci o Teofilu Lenartowiczu. Urodził się bowiem (27) i zmarł (3) w lutym, miejscem jego urodzenia była Warszawa, a śmierci –...

Raz po raz staje przed nami pytanie o fundamenty, na których budujemy naszą Ojczyznę. A kryterium oceny jest zawsze rozumienie człowieka - czy...

Z dr. hab. Piotrem Jaroszyńskim, profesorem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, wykładowcą Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w...

Wśród wielu zagrożeń obecnych we współczesnym życiu religijnym jest jedno szczególne, nosi ono miano fideizmu. Samo słowo wywodzi się z łaciny:...

Wybory prezydenckie są już za nami. Chciałoby się powtórzyć za wieszczem: „Boże mój, jakżeż już sumienie u nas mgłą zaszłe, rozbite, rozdarte,...

Prowadzić piechotą W polskim świecie honor miał wymiar moralno-religijny. Książę Roman Sanguszko deklarując, że w powstaniu listopadowym wziął udział z wolnej i niczym...

Prowokacja przeciwko Telewizji Trwam To prowokacja w ubeckim, stalinowskim stylu – tak prof. Piotr Jaroszyński ocenia list z groźbami, jaki został wysłany do przewodniczącego KRRiT Jana...

Istota edukacji Zdewaluowanie pojęcia grzechu, podporządkowanie edukacji emocjonalności i nakierowanie jej jedynie na zdobywanie wiedzy, a także pozbycie się z...

Projekt zniesienia bezpłatnych studiów zgłoszony przez przewodniczącego Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich profesora Tadeusza Lutego...

Kraj lat dziecinnych . W Zaosiu niedaleko Nowogródka, w drewnianym dworku szlacheckim, przyszedł na świat w Wigilię Świąt Bożego Narodzenia Adam...

Propagandowy obraz lewicy z czasów PRL to robotnik stylizowany na greckiego herosa. Patrzy z dumą przed siebie, we wspaniałą przyszłość, a w ręku...

Jeden jest Kościół Chrystusowy Słuchacze Radia Maryja są wierni Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie. Nie wolno ich lekceważyć. Trzeba wsłuchiwać się w ich głos − apelował ks. kard....

Adwent czy bachanalie? Okres Adwentu to czas oczekiwania. Na świat przyjść ma Chrystus, Bóg, który stał się człowiekiem. Stajemy tu wobec tajemnicy wiary. Bez wiary nie...

Postępuje proces dechrystianizacji Europy. Przejawia się to na wszystkich polach kultury, w nauce i edukacji, w moralności, ekonomii i polityce, w...

Pytanie: co to jest? jest pierwszym pytaniem dziecięcym i równocześnie jest jednym z najtrudniejszych pytań filozoficznych. Łatwo odpowiedzieć: co...

Są pisarze, których dzieła czyta się z zainteresowaniem, ale tylko raz; są jednak i tacy, do których chętnie wraca się wielokrotnie, bo tchnie z...

Nauki ścisłe, obliczone na rozwój nowych technologii, wymagają potężnego finansowania. Jeżeli w czołówce najlepszych uczelni świata znajdują się...

Gender i moda Gdy mowa o związku mody z gender, to w pierwszym rzędzie chodzi o sposób ubierania się. Tak się bowiem składa, że człowieka nie chroni natura i od...

Ateny – macierz cywilizacji Formowanie własnej tożsamości stanowiącej odpowiedź na pytanie: kim jestem? – to proces, który trwa lata całe, a kto wie, czy nie całe życie. W...

Na zdrowy rozum mogłoby się wydawać, że każda władza dąży do tego, żeby społeczeństwo było coraz bogatsze. Dzięki temu z jednej strony władza taka...

Zastanawiam się czasem nad czarem wędkowania. Bo przecież to nie chodzi tylko o ryby, można je kupić w sklepie, większe niż się zazwyczaj łapie. To...

Rodzina – zgodność dusz Pokrewieństwo tworzy ramy życzliwości, ale to za mało, aby powstał głębszy kontakt między członkami rodziny, aby zrodziła się wzajemna miłość i...

Życie moralne człowieka obfituje w szereg sytuacji nie tylko trudnych, ale i subtelnych. Trzeba umiejętnie odróżniać, co jest czym. Nie można być...

Położenie obecne, w jakim znajduje się nasza Ojczyzna, jest przejściowe. Kto w to wątpi, albo nie jest Polakiem, albo jest małego ducha. Trudno...

Okres wakacyjny sprzyja wyjazdom na wieś: do rodziny, do znajomych lub pod namiot. Jaka jest ta polska wieś dzisiaj? Jest swojska, bardzo często...

Z będącym niedawo w Chicago filozofem kultury, wykładowcą KUL-u prof. Piotrem Jaroszyńskim o ustroju, monarchii i biurokracji rozmawia Paweł Styrna....

My z niego wszyscy... Adam Mickiewicz opuścił Paryż 11 września 1855 roku. Oficjalnie miał zająć się badaniem położenia Bułgarów pod panowaniem tureckim; na takiej...

Żyjemy w czasach, w których świadomość społeczna jest nieomal w całości zdominowana przez masowe media. O czym nie mówią media, tego nie ma lub to...