Felietony-wywiady

Karol Darwin w 1854 roku (Wikipedia)Karol Darwin w 1854 roku (Wikipedia)

Karol Darwin z wielkim uznaniem przyjął tezy zawarte w książce Tomasza Malthusa poświęconej prawom demografii. Twórca ewolucjonizmu przyznaje, że tezy Malthusa zgadzają się z teorią walki o byt („Autobiografia”). Teoria ta głosi, że walka o byt reguluje liczebność danej populacji, pozwalając na zachowanie przy życiu osobników najsilniejszych, a odrzucając najsłabsze. Dzięki temu dany gatunek może coraz bardziej się doskonalić. Jeżeli więc Malthus uznał, że w środowisku ludzkim muszą być metody redukowania populacji, to Darwin włączył tu swoją teorię walki o byt, bo ta teoria wyjaśnia, jakie są mechanizmy redukcji i jaki jest ich cel. W ten sposób darwinizm wyszedł naprzeciw maltuzjanizmowi.

W obu wypadkach uderza biologiczne podejście do człowieka i społeczeństwa: człowiek jest jednym ze zwierząt i dlatego podlega prawom biologii. A to prawo nie uznaje prawa do życia jednostki jako jednostki, ponieważ liczy się tylko prawo do życia całego gatunku i to w jego ewolucji ku formom coraz doskonalszym. Jednostka żyje tymczasowo, a im jest słabsza, tym żyje krócej. W przypadku człowieka jest to prawo, z którym człowiek musi się pogodzić. Pogodzić, czyli walczyć, a jeśli zginie, to dlatego że był słabszy. Przed śmiercią musi to przynajmniej zrozumieć, bo jest to prawo od niego silniejsze.

Teoria walki o byt ma sankcjonować – i to dzięki nauce! – immoralizm relacji międzyludzkich. Teoria ta wręcz eliminuje jakąkolwiek moralność. Prawo idzie za silniejszym, słabszy nie ma nic do powiedzenia – oto prawo biologii przeniesione na człowieka i ludzkie społeczeństwo.

Jednak taka ekstrapolacja zawiera poważny błąd. Źródłowym punktem wyjścia dla moralności nie są bowiem prawa biologii, ale wyjątkowy status człowieka jako osoby. To właśnie status osoby daje człowiekowi określone uprawnienia i wzajemnie łączy ludzi w taki sposób, aby te uprawnienia respektowali i szanowali. Bez osoby nie ma moralności.

Przeniesienie praw biologicznych na całego człowieka jest wyrazem redukcjonizmu i niezrozumienia różnicy między człowiekiem a światem przyrody. Przecież wartość człowieka ma znaczenie nie tylko biologiczne i nie tylko jako egzemplarza gatunku. Człowiek w swej wartości wyrasta ponad biologię. Biologicznie słabszy od innych może okazać całą paletę uzdolnień i talentów. Beethoven pod koniec życia był głuchy i z punktu widzenia biologicznego powinien po prostu zginąć, a przecież jego wyobraźnia muzyczna była genialna i jedyna, dał ludzkości więcej niż miliony, które dysponowały słuchem absolutnym.

Ale niezależnie od uzdolnień każdy człowiek, nawet ten, który specjalnie się nie wyróżnia, który jest przeciętny, i tak jest jeden jedyny. Takiego drugiego nie było i nie będzie. Bo człowiek jest osobą. Każdy człowiek jako osoba posiada tylko swoje ciało, tylko swoją duszę i tylko swoje istnienie. A to oznacza, że przysługuje mu prawo bycia i prawo istnienia wyrastające ponad walkę o byt. Prawa Malthusa i prawa Darwina zatrzymują się na poziomie praw zwierząt. Nie są to prawa dla ludzi. A więc w wymiarze ludzkim nie są to w ogóle prawa.

Piotr Jaroszyński

Nasz Dziennik, 12 listopada 2014

Tyś nas zrobił Polakami Czytając Trylogię Sienkiewicza, natrafiamy na sformułowania, które dzisiaj z pewnością zostałyby poddane cenzurze politycznej poprawności. Dziś...

Obława trwa? Słowo „obława” pochodzi z języka myśliwskiego. Dotyczy takiego typu polowania, w którym znaczna liczba strzelców i naganiaczy otacza szerokim kołem...

Mickiewicz arcypolski Najgłębszą tajemnicą twórczości Adama Mickiewicza jest to, że słowem przenikał do wszystkich zakamarków polskiej duszy: do zmysłów, wyobraźni,...

Odkrywanie Polski Najbardziej lubię pokazywać Polskę osobom, które są u nas po raz pierwszy, a które przyjeżdżają wyraźnie zainteresowane poznaniem nowego miejsca....

Gender: tym gorzej dla rzeczywistości Gender jest ideologią, a ideologia wywodzi się z idealizmu. Te powiązania trzeba dostrzegać i rozumieć. Charakterystyczną cechą idealizmu jest to,...

Jedną z podstawowych dziedzin umożliwiających rozpoznawanie nastrojów i opinii społecznych jest statystyka. Jako sztuka była ona znana w odległej...

Słowo „dialog" pojawia się w bardzo wielu różnych językach, należących do różnych grup językowych (np. francuski — języki romańskie, angielski —...

Nowa Lewica – pokonać Kościół Wariant sowiecki komunizmu nie sprawdził się, ale czy to znaczy, że wiara w komunizm w ogóle znikła? Nie. Ta wiara przetrwała, tyle że na Zachodzie...

Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, rozmawia Piotr...

Cywilizacje a multikulturalizm Kolejne sympozjum z cyklu "Przyszłość cywilizacji Zachodu" poświęcone będzie problemowi multikulturalizmu. Multikulturalizm, czyli wielokulturowość,...

Klęska ugrupowań powołujących się na tzw. wartości chrześcijańskie zmusza do refleksji nad pozycją polityka chrześcijańskiego wśród polityków...

Są pisarze, których dzieła czyta się z zainteresowaniem, ale tylko raz; są jednak i tacy, do których chętnie wraca się wielokrotnie, bo tchnie z...

Analfabetyzm trwa Człowiek nie musi umieć czytać, aby być człowiekiem. Przez tysiące lat ludzie żyli, nie znając pisma, a bez pisma nie ma przecież czytania. Pismo...

Moje opinie i zarazem doświadczenia z CK pokrywają się ze spostrzeżeniami innych naukowców. Przytoczę teraz kilka cytatów z kolejnych artykułów pt....

Od kilku lat formalnie niepodległe nasze państwo obiera jakiś dziwny kurs - idzie w kierunku łamania podstawowych praw człowieka i narodów, a więc w...

W pejzaż polski wpisane są niezliczone kapliczki i krzyże: na rozstajach dróg, na górkach, przy lasach. A kiedy nadchodzi maj, kapliczki te...

Nowa Lewica Powrót marksizmu Rok 1989 (choć był to dłuższy proces) przyjmuje się często jako symboliczną datę upadku komunizmu w bloku sowieckim i rozpadu Związku Sowieckiego....

To nie jest jeden naród, który się podzielił, tylko to są obcy... - Andrzej Kumor rozmawia z prof. Piotrem Jaroszyńskim Profesor dr hab. Piotr Jaroszyński jest jednym z najbardziej aktywnych polskich naukowców podtrzymujących świadomość narodową wśród Polonii....

Do wyników ostatnich wyborów parlamentarnych należy podchodzić ostrożnie, choć niewątpliwie mają one olbrzymie znaczenie. Przełamane zostało...

Ksiądz profesor Czesław Bartnik gości w „Naszym Dzienniku” od wielu już lat. Zabiera głos, gdy zachodzi konieczność zajęcia stanowiska w sprawach...

Święty Zygmunt Feliński Postać Prymasa Polski świętego Zygmunta Szczęsnego Felińskiego jest ciągle zbyt mało znana. A przecież błyszczał nie tylko swoją postawą religijną...

Dzisiejszy człowiek często zapomina, że jest dłużnikiem nie tylko tych pokoleń, które już dawno minęły, a także swoich bezpośrednich przodków. Żyje...

Prof. Piotr Jaroszyński, kierownik Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, wykładowca Wyższej Szkoły Kultury...

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech życia publicznego w Polsce staje się wszechobecny cynizm. Wiele jest cynicznych wypowiedzi, wiele...

W gorączce dyskusji politycznych obfitującej w różnego rodzaju spory czy to programowe, czy personalne, łatwo stracić z oczu nadrzędny cel wyborów,...

Rodzice edukują Pod patronatem „Naszego Dziennika” W obrębie świata zachodniego funkcjonują dziś różne systemy edukacji, które łączy to, że są antykatolickie nie...

Francuski fizyk Vincent Berger z Uniwersytetu Denisa Diderota w Paryżu zwrócił się do władz kraju z postulatem nieuznawania przez państwo dyplomów...

Ameryka to kraj emigrantów. Dla jednych była ucieczką od prześladowań religijnych lub politycznych. Dla innych - nadzieją na lepszy byt. Jeszcze...

Kiedy do kształcenia i wychowania podchodzi się z troską, aby z młodzieży wyrosło pokolenie rozumne i mężne, a nie - jak pisał Zygmunt Krasiński w...

Gdy w czasie wędrówek po Europie zwiedzamy muzea, zawsze uderza nas bogactwo zbiorów. Możemy obejrzeć dzieła takich mistrzów jak Rembrandt, Rubens,...