Felietony-wywiady

WITAM PAŃSTWA NA MOJEJ STRONIE AUTORSKIEJ

PIOTR JAROSZYŃSKI

"Sic vive cum hominibus, tamquam deus videat; sic loquere cum deo, tamquam homines audiat" Seneka



Kiedy słyszymy dzisiaj, że jesteśmy społeczeństwem obywatelskim albo że jeszcze nim nie jesteśmy, ale powinniśmy być, to proszę uważać: to znaczy, że budowany jest system totalitarny, w którym każdy będzie liczył się na tyle, na ile jest funkcjonariuszem państwowym.
Gdy tak już będzie, nastąpi pełnia "demokracji", czyli totalitaryzmu - ostrzegają filozofowie, którzy w ramach IX Międzynarodowego Sympozjum z cyklu "Przyszłość cywilizacji Zachodu" obradowali w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II na temat jawnych i ukrytych form współczesnego totalitaryzmu.

Uczestnicy konferencji zakwestionowali pogląd, jakoby totalitaryzm skończył się wraz z upadkiem bloku sowieckiego i jest tylko historycznym zjawiskiem charakterystycznym dla wieku XX. Wskazywano, że obecnie na różnych kontynentach nadal jawnie działają reżimy totalitarne, a demokracja zachodnia w coraz większym stopniu opanowywana jest przez ukryty totalitaryzm, któremu nieobce jest łamanie autentycznych praw człowieka, jak choćby prawa do życia czy prawa do publicznego wyrażania wiary.

- Ludzie często nie potrafią rozpoznać totalitaryzmu, ponieważ mylą prawdziwość z racjonalnością - uważa prof. Piotr Jaroszyński, kierownik Katedry Filozofii Kultury KUL. - A akurat racjonalności, dyscypliny logicznej systemom totalitarnym nie brakuje - podkreśla.

Według prof. Jaroszyńskiego, totalitaryzm aż do najdrobniejszych szczegółów jest konstruktem myśli filozoficznej. Stanowi całość koherentną, racjonalną, ale z jednym znamiennym mankamentem: nie liczy się z rzeczywistością. Tworzy system społeczny, w którym to człowieka i społeczność należy dostosować do systemu, a nie system do ludzkiej natury i potrzeb.

Profesor Henryk Kiereś (KUL) zauważył, że u podstaw wszelkich współczesnych totalitaryzmów leży utopizm rozumiany jako myśl o możliwości zbudowania idealnego ustroju społecznego.

- Jak wskazują dzieje nie tylko Europy, próbowano tę utopię wcielać w życie, co zawsze kończyło się koszmarem cywilizacyjnym - mówił prof. Kiereś.
- Ten zamysł jest realizowany z ogromną zapalczywością, a na jego czele stoją tzw. intelektualiści, głównie myśliciele wywodzący się z tradycji idealizmu filozoficznego.

Według prof. Jaroszyńskiego, to niemiecki filozof Hegel jest intelektualnym ojcem wszystkich totalitaryzmów europejskich od XIX wieku do czasów obecnych. - To w jego ontologii znajdujemy źródło totalitaryzmów, takich jak: faszyzm, nazizm, komunizm, socjalizm i socliberalizm - podkreślił.

Zdaniem prof. Jaroszyńskiego, koncepcje Hegla wprowadzone w życie budują ustrój zwany statolatrią. Charakteryzuje się on absolutnym kultem państwa - państwo podporządkowuje sobie wszystko i wszystkich. I robi to w sposób niesłychanie precyzyjny, bo korzysta z najnowszych osiągnięć nauki i techniki, systemu prawa, administracji, wielu instytucji i urzędów - jak policja, wojsko, służby specjalne, a działania te są skoordynowane i kontrolujące się nawzajem. Człowiek staje się całkowicie prześwietlony i jakby dopasowany do systemu państwowego. A jeśli nie chce się przystosować, zostaje odrzucony, np. za pomocą systemu finansowego, podatkowego czy prawnego.

- Gdy człowiek wypowie myśl stanowiącą zagrożenie dla systemu, będzie napiętnowany, choćby jako dinozaur - zaznaczył prof. Jaroszyński.

Totalne ideologie

W czasie sympozjum wielokrotnie podkreślano, że miejsce totalitaryzmu jawnego zajmują ukryte jego formy. Aby podporządkować ludzi systemowi, państwo stara się zmienić ich mentalność, wykorzystując do tego system edukacyjny i media. Chodzi o to, aby zastąpić naturalne realistyczne myślenie rozumowaniem ideologicznym. Człowiek staje się wtedy trybem w państwowej maszynie już nie pod przymusem, jak w totalitaryzmie jawnym, ale niejako z własnej woli.

- Metoda propagandy poprzez działanie na ludzką podświadomość i emocje sprawia, że człowiek po takim praniu mózgu bardziej chce, niż rozumie - zauważył prof. Jaroszyński. - To zatrucie staje się tak głębokie, że uniemożliwia wszelki dialog społeczny, próby jego podejmowania kończą się jedną wielką kłótnią - dodał.
Filozof zaznaczył, że zgodnie z ontologią polityczną Hegla, którą odnaleźć można we wszystkich współczesnych totalitaryzmach, państwo traktuje wszystkich swoich obywateli jako jego funkcjonariuszy.

- Kiedy słyszymy dzisiaj, że jesteśmy społeczeństwem obywatelskim albo że jeszcze nim nie jesteśmy, ale powinniśmy być, to proszę uważać: to znaczy, że budowany jest system totalitarny, w którym każdy będzie liczył się na tyle, na ile jest funkcjonariuszem państwowym. Gdy tak już będzie, nastąpi pełnia "demokracji", czyli totalitaryzmu - ostrzegał filozof.

Manipulacją jest również współczesna promocja różnorodności bez zastosowania kryterium prawdy. Niszczy ona podstawę rozwoju człowieka i komunikacji społecznej. - Z tak powstałego chaosu wypowiedzi nic nie wynika, chyba tylko tyle, że silniejszy ma rację - powiedział prof. Jaroszyński.

Demaskować zło i fałsz

W czasie sympozjum wskazywano, że w totalitaryzmie nie liczy się ludzkie szczęście ani nawet prawo do życia. Jeżeli państwo uważa, że człowiek poczęty jest niepotrzebny, np. z powodu rzekomego lub faktycznego przeludnienia, albo chce mieć tylko zdrowych obywateli, to ludzie są likwidowani bez liczenia się z podmiotowością i godnością człowieka.

Na filozoficzne przyczyny narastającego na Zachodzie totalitaryzmu i neofaszyzmu wskazywał w swoim wykładzie pt. "Od tolerancji do totalitaryzmu: 'współczucie' a zachodni neofaszyzm" prof. Peter Redpath z St. John's University w USA. Amerykański filozof wiąże te tendencje z przewartościowaniem rozumienia takich słów, jak współczucie lub tolerancja. Chodzi o zredukowanie w myśleniu większości Amerykanów całej sfery sprawiedliwości społecznej do tolerancji lub współczucia, a także przyjęcie, że tolerancja polega na aprobacie różnych typów indywidualnego i społecznego zachowania.

- Zasady, które leżą u podstaw zachodniego rozumienia tolerancji i nauki, są wrogiem indywidualnej wolności ludzkiej - stwierdził prof. Redpath. - Zasady te są głównie ideologiczne, propagandowe, zaczerpnięte z utopijnego snu Jeana Jaques'a Rousseau - dodał.

Również prof. Alfredo Marcos Martinez z Universidad de Valladolid w Hiszpanii w wykładzie pt. "Czy liberalizm może być totalitarny?" wskazał na szereg zagrożeń, przed którymi stoi cywilizacja zachodnia. - Nasze demokracje liberalne, które narodziły się pod wpływem umiarkowanego liberalizmu, rozdziału władz, szacunku dla inicjatywy społecznej i godności osoby, zbaczają w stronę pozycji liberalnych w sensie radykalnym, bardzo bliskich w wielu przypadkach socjalizmowi. Jednocześnie pojawia się zagrożenie podziału władzy, narastająca ingerencja ideologiczna w intymną przestrzeń życia człowieka przez edukację i propagandę oficjalnej kultury - uważa hiszpański filozof.

- Z heglizmu w jego różnych wariantach inteligencja zachodnia się nie wyleczyła, dlatego bardzo musimy uważać na różnych tzw. inteligentów, nie wyłączając niektórych środowisk uniwersyteckich, które są opanowywane w Polsce przez marksistów, a na Zachodzie przez Nową Lewicę - podkreślił prof. Jaroszyński. - Oni formują mentalność kolejnych pokoleń właśnie na sposób ostatecznie totalitarny. Trzeba się dokształcać, demaskować zło i fałsz po to, aby torować drogę dla cywilizacji personalistycznej, którą nasz wielki rodak Jan Pawel II nazywał cywilizacją miłości - dodał.

W sympozjum zorganizowanym przez Katedrę Filozofii Kultury KUL, Wyższą Szkołę Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu, Fundację "Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej", Gilson Society (USA), Facultad de Filosofía y Letras i Universidad de Valladolid (Hiszpania) wzięło udział kilkudziesięciu naukowców z Lublina, Torunia i Krakowa. Z powodów trudności komunikacyjnych związanych z erupcją wulkanów na Islandii nie przybyli goście z USA i Hiszpanii. Ich wykłady zostały odczytane. Uczestnicy konferencji minutą ciszy uczcili pamięć ofiar tragicznej katastrofy pod Katyniem.

Adam Kruczek, Lublin

Nasz Dziennik, 26 kwietnia 2010

Mickiewicz arcypolski Najgłębszą tajemnicą twórczości Adama Mickiewicza jest to, że słowem przenikał do wszystkich zakamarków polskiej duszy: do zmysłów, wyobraźni,...

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie próżnuje, przedstawiając do zaopiniowania projekt reformy nauki pt. "Założenia do nowelizacji ustawy -...

Jak nauka w szkole wypełnia nasze lata dziecięce, młodzieńcze, tak praca - nasze życie dorosłe. I jak nie jest bez znaczenia, jak, kto i po co nas...

Dziś wydaje się nam oczywiste, że każdy człowiek niezależnie od stanu posiadania, wieku, płci czy stanowiska jest osobą. Dziecko i dorosły, kobieta...

Sens ofiary Chrystusa W Wielkim Tygodniu nasza uwaga skierowana jest na najważniejsze wydarzenie w dziejach ludzkości, jakim była śmierć i zmartwychwstanie Pana Jezusa....

Katolicyzm jest przede wszystkim religią a nie cywilizacją. Gdyby był cywilizacją, niemożliwe byłoby szerzenie „Dobrej Nowiny” wśród różnych...

Atak na chrześcijaństwo w ramach ideologii rozdziału Kościoła i państwa jest czymś niezwykle groźnym. Tu nie chodzi o rozdział – te rzeczy przecież...

Blisko 10 tys. osób podpisało się pod listem wyrażający poparcie dla księdza arcybiskupa Józefa Michalika w związku z atakami medialnym na jego...

Sprawiedliwość to coś więcej niż paragraf Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, etykiem, kulturoznawcą, wykładowcą w...

Rozpad Związku Sowieckiego, a co za tym idzie i bloku komunistycznego, następnie zjednoczenie Niemiec, a więc i wzmocnienie ich pozycji w Europie,...

Dyskusja i dialog, to podstawowe formy słownego kontaktu między ludźmi. Odpowiednikiem łacińskiego słowa discussio (disquasso) jest polskie...

Nauki ścisłe, obliczone na rozwój nowych technologii, wymagają potężnego finansowania. Jeżeli w czołówce najlepszych uczelni świata znajdują się...

Działalność przestępczo-kryminalna kojarzy się nam najczęściej z aktywnością tzw. marginesu społecznego, do którego należą różne rzezimieszki,...

Są trzy główne powody, dla których znaczenie słowa demokracja jest dziś tak zamazane. Pierwszy to ten, że słowo to ma nie tylko znaczenie...

W publicystyce spotkać można zarzut skierowany pod adresem Polaków, że za fatalny stan gospodarki odpowiedzialny jest katolicyzm, który bardziej...

Dziś jesteśmy rozpieszczani do tego stopnia, że szukamy tylko tego, co łatwe i przyjemne. Jesteśmy jak dzieci, tyle że podstarzałe. A człowiek...

Z prof. dr. hab. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury KUL oraz członkiem Rady Naukowej Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i...

Początek trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa jest okazją do refleksji nie tylko nad chrześcijaństwem, ale również nad najgroźniejszym...

Nasz rodak, prof. Feliks Koneczny, pomijany przez polskojęzyczne środki przekazu i postkomunistyczne instytucje wydawnicze, a uznawany za jednego z...

Przez cały okres komunizmu, a więc przez ponad pół wieku, funkcjonowała w Polsce cenzura. O ile cenzura w Rzymie dotyczyła spraw...

W czasach PRL wydawało się, że walka z Kościołem to przede wszystkim specjalność komunistów. Napięcie trwało nieustannie, a choć nie zawsze było...

Pierwszy międzynarodowy kongres poświęcony edukacji katolickiej odbędzie się w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu już w...

Czasem zastanawiamy się, kto koordynuje w naszym kraju te media, które są tak bardzo antykatolickie i antypolskie? Przecież musi być jakaś...

Wielu spikerów radiowych i telewizyjnych czyta bardzo szybko. Sprawia to wrażenie dobrego opanowania języka, zwłaszcza jeśli większość z nas ma...

Nie ma człowieka, który znałby się na wszystkim. Tylko dzieci w przedszkolu myślą, że pani wychowawczyni wszystko wie. Później jednak, z biegiem...

Globalizm to trend cywilizacyjny, którego celem jest utworzenie na naszym globie jednego społeczeństwa sterowanego przez jeden rząd. Wprawdzie w...

Żyjemy w czasach, w których świadomość społeczna jest nieomal w całości zdominowana przez masowe media. O czym nie mówią media, tego nie ma lub to...

Dziewiętnasta rocznica powołania kard. Karola Wojtyły na Stolicę Piotrowa, uświetniona pielgrzymką Rodziny Radia Maryja, to okazja powrotu pamięcią...

Ponieważ w naszym kraju nie przeprowadzono ani dekomunizacji, ani lustracji w środowisku dziennikarskim i akademickim, wobec tego można...

Gdy stoimy przed Matką Miłosierdzia i wpatrujemy się w Jej cudowną twarz, w oczy z lekko opuszczonymi powiekami, to czujemy, iż Jej wysmukłe dłonie...