Felietony-wywiady

WITAM PAŃSTWA NA MOJEJ STRONIE AUTORSKIEJ

PIOTR JAROSZYŃSKI

"Sic vive cum hominibus, tamquam deus videat; sic loquere cum deo, tamquam homines audiat" Seneka


Są w historii kultury polskiej postaci, które syntetyzują całego ducha narodu, nadając mu jeszcze
bogatsze oblicze. Zaiste, trudno być Polakiem, nie karmiąc się ich twórczością, nie oddychając barwą i dźwiękiem ich słów. O jednym z nich zebrani w roku 1916 w Chicago Polacy mogli usłyszeć te słowa:

„Czemże on był, ten człowiek wielki, po którym Ojczyzna cała tak gorzko płacze? Azali był on wielkim królem, wielkim wodzem, wysokim kościoła dostojnikiem, czy też mężem stanu potężnym?... Prawy a władny trzech nieśmiertelnych wieszczów spadkobierca, był pierwszym z poetów polskich, co przemawiając do Ludu Polskiego, ludową doń ozwał się mową. Tamci żyli poza krajem, na obczyźnie, nie żyli z ludem, oni przeczuwali go tylko. Tamci pisali wierszem, przemawiali z wieżyc niebotycznych do gór, pagórków, do drzew wierzchołków. [On] mieszkał w kraju, [...] żył i przebywał z ludem. Znał całe bogactwo jego pięknej duszy. On przemawiał prozą. Jego słowo szło wszędzie. On sięgał najwyższych szczytów, ale także i dolin, łąk i gajów. Toteż słowo jego szło wszędzie i trafiało wszędzie: do możnych pałaców, do wysokich siedzib, do fabrycznych warsztatów i pod ubogą strzechę. Dla maluczkich ubogich, dla nieszczęściem dotkniętych, miał on zawsze najtkliwsze współczucie. Od pierwszej chwili swej działalności wszędzie przedstawiał on tego drogiego polskiego chłopa z zamiłowaniem prawdziwym. On kochał wszystkich, dla każdego miał miłość braterską, ojcowskie wyrozumienie i zawsze chrześcijańskie przebaczenie. [...] Przez lat blisko 50 żywił on naród cały swym słowem..." Tak mówił Ignacy Jan Paderewski o Henryku Sienkiewiczu.1

Sienkiewicz ukochał naród polski, słowem ogarniał i budował jego ducha, za życia i po śmierci. Jego książki zawsze należały do kanonu lektur szkolnych. A jednak dziś, gdy otwieramy broszurę zatytułowaną „Reforma systemu edukacji", wydaną przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w kwietniu br., zawierającą projekt szkolnictwa ponadgimnazjalnego, to musimy przetrzeć ze zdumienia oczy. Szukamy na str. 40 - język polski, strona 42 - lektura, literatura polska. I co widzimy, a właściwie, czego nie widzimy? Nie ma Sienkiewicza! Nie ma Sienkiewicza! Tak ma wyglądać edukacja w polskich szkołach ponadgimnazjalnych, bez Sienkiewicza, jednego z największych geniuszy polskiego słowa, który dziełem swoim objął nie tylko Polaków, ale za sprawą tłumaczeń setki milionów ludzi na całym świecie z różnych narodów i na różnych kontynentach. Dla którego Nagroda Nobla nie tyle była zaszczytem, co raczej on uczynił zaszczyt, przyjmując ją. Na którego dziełach dorabiali się nieuczciwi wydawcy, a także filmowcy. Któremu domorosłe pismaki próbowały odmówić talentu. A Sienkiewicz trwał, przenikał do duszy słowem, czystym i pięknym.

„Wczoraj na wieczorze u ks. Malatesta usłyszałem frazes: l'improductivite slave" [słowiańska niemoc]. Doznałem ulgi, jak owi chorzy nerwowi, którzy dowiedziawszy się od doktora, że objawy ich choroby są znane i że wiele osób cierpi podobnie, cieszą się z tej wiadomości. Prawda! prawda! ilu to ja mam kolegów - nie wiem, czy w całej Słowiańszczyźnie, bo jej nie znam - ale ilu u nas!

Myślałem o tej improductivite slave całą noc. Niegłupi był człowiek, który to tak sformułował. Jest w nas coś takiego; jest jakaś nieudolność życiowa do wydania z siebie wszystkiego, co się w nas mieści. Można rzec, że Bóg dał nam łuk i strzały, tylko odmówił zdolności do napięcia tego łuku i wypuszczenia strzał."2 Prawda, jakie ciekawe spostrzeżenie Sienkiewicza dotyczące Słowian: bogactwo duszy i słabość czynu. Jakże trafne, jakże aktualne. Albo inny fragment: „Ludzie nie liczą się z tym, że trzeba umieć chcieć".3 Och, jakże często jesteśmy ociężali, jak nam się nic nie chce, choć sprawy są pilne i ważne, a nam się nie chce chcieć. A ileż takich skarbów znajduje się w całej powieści Bez dogmatu, a ile w Wirach, w Rodzinie Połanieckich i tylu, tylu innych.

Czy rzeczywiście słowo Sienkiewicza nie będzie już docierać w szkole do polskiej młodzieży? Aż trudno dać temu wiarę. To niemożliwe.

Piotr Jaroszyński
"Kim jesteśmy"

1
I. J. Paderewski, Myśli o Polsce i Polonii, Paris 1992, s. 106n.
2 H. Sienkiewicz, Bez dogmatu, Warszawa 1988, s. 14.
3 ibid., s. 13.

Obserwując metody działań różnej maści socjalistów na przestrzeni ostatnich dwu wieków, możemy wykryć szereg prawidłowości. Jak wiadomo, celem...

Nerwowe szukanie sponsorów dla wielu przedsięwzięć jest dziś zjawiskiem coraz częstszym. Dziedziną, która w sposób szczególny cierpi na brak...

Odkrywanie Polski Najbardziej lubię pokazywać Polskę osobom, które są u nas po raz pierwszy, a które przyjeżdżają wyraźnie zainteresowane poznaniem nowego miejsca....

Blisko 10 tys. osób podpisało się pod listem wyrażający poparcie dla księdza arcybiskupa Józefa Michalika w związku z atakami medialnym na jego...

Gender: feminizm to marksizm Jeżeli sięgniemy po dzieła klasyków marksizmu, jak choćby samego Marksa czy jego najbliższego współpracownika Engelsa, to ze zdumieniem odkryjemy,...

Media nie tylko podają fakty, ale co więcej, mówi się o tzw. nagich lub czystych faktach. Ilość nagich faktów ma zwiększyć wiarygodność mediów, a...

Bohaterscy rektorzy KUL Walka o zachowanie tożsamości narodowej przebiega na wielu płaszczyznach. W przypadku Polski szczególne znaczenie ma utrzymanie związku Kościoła z...

Trwają ataki na rodzinę. Pojawiły się nawet plakaty, z których można wnioskować, że bardziej chory jest ich twórca niż ucharakteryzowane osoby....

Wywiady rzeki ze znanymi ludźmi (najczęściej są to aktorzy, dziennikarze, politycy) przyciągają zazwyczaj wielu czytelników, nie zawsze kierując się...

Oddech PRL-u jest ciągle żywy, nie tylko w polityce, mediach czy w biznesie, ale również w nauce. O tym trzeba pamiętać, gdy zastanawiamy się nad...

Analfabetyzm trwa Człowiek nie musi umieć czytać, aby być człowiekiem. Przez tysiące lat ludzie żyli, nie znając pisma, a bez pisma nie ma przecież czytania. Pismo...

Wpaja się nam od kilku lat, że ustrój państwa może być albo demokratyczny albo totalitarny, pierwszy jest dobry i nowoczesny, drugi jest zły i...

Dziś Sejm rozpocznie prace nad dwoma projektami zmian w Instytucie. Pamięci Narodowej Platforma chce upartyjnić IPN. Z prof. Piotrem Jaroszyńskim,...

Kto rządzi światem? Już za samo zadanie takiego pytania można być posądzonym o jedno z największych przestępstw, jakim jest głoszenie spiskowej teorii dziejów. „Spisek”...

Pułapki linii Curzona Rocznica zwycięskiej wojny z armią bolszewicką zamyka się często w bardzo dobitnym wyrażeniu, jakim jest «cud nad Wisłą». Obchodzimy więc tę...

Żeby dzieci się nie nudziły Wakacje to czas koniecznego odpoczynku, zwłaszcza dla dzieci. Odpoczynek ten musi trwać długo, nie tydzień i nie dwa, lecz co najmniej dwa miesiące....

Chicago z Telewizją Trwam Gdy w sobotę, 29 września, do Warszawy zjechała się cała Polska, to Chicago nie pozostało obojętne. Mimo pewnych trudności udało się zdobyć...

Listu prof. dr. hab. medycyny Stanisława Lufta skierowanego do przewodniczącego Episkopatu Polski JE ks. abp. Józefa Michalika nie można pozostawić...

Wybieram prawdę i piękno Polacy od Telewizji Trwam otrzymują bogactwo polskiej historii i kultury, jakie są nieobecne w innych stacjach telewizyjnych, skupionych głównie na...

Z prof. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury KUL, rozmawia Krzysztof Losz. Działacze PO rozdają trójwymiarowe ulotki....

Nie ma społeczeństwa, w którym nie obowiązywałoby jakieś prawo. Bez prawa nie ma społeczeństwa, nie ma państwa, a przecież człowiek bez innych nie...

Słowo „naród" (i jego pochodne jak „narodowy" czy „narodowe") pojawia się czasem w najmniej oczekiwanych kontekstach i wychodzi z ust czy spod pióra...

Legalizacja zabijania poczętych dzieci oraz wprowadzenie obowiązkowego podręcznika demoralizującego młodzież została odczytana przez Polaków jako...

Wiek XX jest wiekiem niesłychanego postępu w nauce. Widać to szczególnie na przykładzie techniki, która tym różni się od rzemiosła, że bazuje nie na...

W 1990 roku ojciec prof. Mieczysław Krąpiec napisał niewielką książeczkę pt. Suwerenność – czyja? (Łódź). Był to czas przemian, gdy dla wielu upadek...

Są trzy główne powody, dla których znaczenie słowa demokracja jest dziś tak zamazane. Pierwszy to ten, że słowo to ma nie tylko znaczenie...

Jaki kontakt z dzieckiem Coraz więcej rodziców ma trudności w nawiązaniu kontaktu z własnymi dziećmi. Dzieci poruszają się w obrębie swojego świata, im tylko zrozumiałych...

Położenie obecne, w jakim znajduje się nasza Ojczyzna, jest przejściowe. Kto w to wątpi, albo nie jest Polakiem, albo jest małego ducha. Trudno...

Gdy człowiek jest młody i zdrowy, patrzy na życie optymistycznie. Drobne przykrości lub niepowodzenia są jak wiosenny wietrzyk, dodają smaku i...

Dla wielu z nas PRL jest nie tylko faktem historycznym, ale również faktem prawnym. Było takie państwo, miało legalny status, czyli swoją nazwę...